Wyrok SN z dnia 18 maja 2023 r., sygn. II CSKP 1069/22

W sytuacji błędnego wpisu w księdze wieczystej, dotyczącego prawa rzeczowego, wpis ten wywołuje skutki prawne mimo jego wadliwości, prowadząc do niezgodności między rzeczywistym stanem prawnym a stanem ujawnionym w księdze. Rozstrzygnięcie uzgodnieniowe ma na celu weryfikację rzeczywistego stanu prawnego i nie ma charakteru prawo tworzącego, choć ma wpływ na odbicie tego stanu w księdze wieczystej.

Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:

SSN Ewa Stefańska (przewodniczący) ‎

SSN Kamil Zaradkiewicz (sprawozdawca) ‎

SSN Grzegorz Żmij

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 18 maja 2023 r. w Warszawie, ‎skargi kasacyjnej A. spółki jawnej w K. ‎od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie ‎z 5 listopada 2020 r., I ACa 831/19, ‎w sprawie z powództwa A. spółki jawnej w K. ‎przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta Krakowa ‎o ustalenie opłaty z tytułu użytkowania wieczystego,

I. oddala skargę kasacyjną,

II. zasądza od A. spółki jawnej w K. na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

A. Spółka jawna w K. w pozwie skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta Krakowa, wniosła o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego jest nieuzasadniona.

Wyrokiem z 12 kwietnia 2019 r. Sąd Okręgowy w Krakowie ustalił wysokość opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości położonej w Krakowie-Podgórzu, objętej księgą wieczystą nr […], prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Krakowa - Podgórza w Krakowie.

Sąd wskazał, że w świetle art. 27 u.g.n. wpis użytkowania wieczystego ‎w księdze wieczystej ma charakter konstytutywny. Jednak zgodnie z art. 29 u.k.w.h. wpis ma moc wsteczną od daty złożenia wniosku o wpis. Zatem, stosownie do art. 29 u.k.w.h., skutki wpisu są wiążące z chwilą złożenia wniosku o jego dokonanie bądź wszczęcie postępowania z urzędu.

W ocenie Sądu wpisanie strony powodowej jako właściciela nieruchomości, ‎a nie użytkownika wieczystego, przez Sąd Rejonowy dla Krakowa - Podgórza stanowiło omyłkę, która skutkowała nierozpoznaniem właściwego wniosku o wpis. Dopiero na skutek pozwu wniesionego przez pozwanego Sąd Rejonowy dla Krakowa - Podgórza w Krakowie wyrokiem z 18 grudnia 2015 r. orzekł o niezgodności stanu prawnego nieruchomości ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Po tym orzeczeniu doszło do wpisana w księdze wieczystej, w sposób prawidłowy, zarówno właściciela, jak i użytkownika wieczystego. Wyrok ten nie kreował nowego stanu prawnego, lecz ustalał jego treść. Orzeczenie ustalające, że powódka była użytkownikiem wieczystym nieruchomości w dacie orzekania jest zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. wiążące dla Sądu Okręgowego. W konsekwencji orzeczenie uzgadniające treść księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym ustalało, iż wniosek o wpis do księgi wieczystej użytkownika wieczystego - strony powodowej, został złożony prawidłowo i prowadził do skutecznego nabycia użytkowania wieczystego nieruchomości przez powodową Spółkę. Tym samym jej ujawnienie jako nabywcy użytkowania wieczystego miało moc wsteczną od daty złożenia wniosku o wpis. Z kolei prawidłowe wpisanie Skarbu Państwa jako właściciela w miejsce błędnie wpisanej strony powodowej miało charakter deklaratoryjny, bowiem przedmiotem tego wpisu było uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Nie można przyjąć, że data złożenia wniosku o dokonanie prawidłowego wpisu jest datą nabycia przez powodową spółkę użytkowania wieczystego.

Wyrokiem z 5 listopada 2020 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie, po rozpoznaniu apelacji strony powodowej, oddalił apelację (pkt I) oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania odwoławczego (pkt II).