Uchwała SN z dnia 8 września 2021 r., sygn. III CZP 28/21

Domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2204 ze zm.), także w odniesieniu do wpisu hipoteki, może zostać wzruszone - jako przesłanka rozstrzygnięcia - w innej sprawie cywilnej niż sprawa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 tej ustawy).

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jacek Grela (przewodniczący)

‎SSN Tomasz Szanciło (sprawozdawca)

SSN Kamil Zaradkiewicz

w sprawie z powództwa (…) Bank (…) S.A. w W. przeciwko G. K. ‎o zapłatę, ‎po rozstrzygnięciu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 września 2021 r., ‎zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w (…) postanowieniem z dnia 25 sierpnia 2020 r., sygn. akt VI ACa (…),

"Czy domniemanie zgodności wpisu hipoteki z rzeczywistym stanem prawnym, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece może być obalone wyłącznie w procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 u.k.w.h.), czy też w każdym innym postępowaniu, jako przesłanka rozstrzygnięcia?"

podjął uchwałę:

Domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2204 ze zm.), także w odniesieniu do wpisu hipoteki, może zostać wzruszone - jako przesłanka rozstrzygnięcia - w innej sprawie cywilnej niż sprawa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 tej ustawy).

Uzasadnienie

Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne powstało w ramach postępowania apelacyjnego prowadzonego przed Sądem Apelacyjnym w (...) w sprawie o zapłatę, w której wierzyciel Bank (...) S.A. w W. dochodził należności od dłużnika rzeczowego G. K., odpowiadającego na podstawie zobowiązania hipotecznego obciążającego jego nieruchomość. Sąd pierwszej instancji uwzględnił powództwo uznając, że dłużnik rzeczowy nie może kwestionować istnienia hipoteki, gdyż jedyną drogą do podważenia domniemania wpisu takiego prawa jest powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece; aktualnie: t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 2204 ze zm.; dalej: u.k.w.h.).

We wniesionej apelacji pozwany zarzucił m.in. naruszenie art. 234 k.p.c. w zw. z art. 3 ust. 1 i art. 10 u.k.w.h. przez przyjęcie, że obalenie domniemania zgodności wpisu hipoteki z rzeczywistym stanem prawnym (art. 3 ust. 1 u.k.w.h.) jest możliwe tylko w ramach postępowania o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 u.k.w.h.), a więc że działanie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych uniemożliwia pozwanemu dłużnikowi rzeczowemu podjęcie obrony zarzutem nieważności lub nieistnienia hipoteki wpisanej na rzecz wierzyciela hipotecznego w procesie o zapłatę.