Postanowienie SN z dnia 27 października 2016 r., sygn. V CSK 68/16

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący)

SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)

SSN Kazimierz Zawada

w sprawie z wniosku M. D. przy uczestnictwie B. D. o zasiedzenie, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 27 października 2016 r., skargi kasacyjnej wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego w J. z dnia 29 października 2015 r., sygn. akt II Ca (...),

uchyla zaskarżone postanowienie i oddala apelację uczestniczki postępowania od postanowienia Sądu Rejonowego w J. z dnia 24 września 2015 r. (sygn. I Ns (...)), obciążając wnioskodawcę i uczestniczkę postępowania kosztami poniesionymi w sprawie.

Uzasadnienie

Postanowieniem z 24 kwietnia 2015 r. Sąd Rejonowy w J. stwierdził, że wnioskodawca M. D. nabył przez zasiedzenie z dniem 13 kwietnia 2011 r. udział wynoszący 1/2 we współwłasności nieruchomości gruntowej - zabudowanej działki nr 262/1 położonej w C., gmina J., objętej księgą wieczystą Kw nr (...). Z ustaleń Sądu wynikało, że nieruchomość jest zabudowana budynkiem mieszkalnym oraz budynkami gospodarczymi i wchodziła w skład gospodarstwa rolnego, oznaczonego jako działka gruntu nr 262, o pow. 8,4300 ha. Wnioskodawca zamieszkiwał tam od drugiego roku życia, od 1963 r. był zameldowany na pobyt stały. Jego rodzice kupili tę nieruchomość w 1968 r., a użytkowali już wcześniej. Po śmierci ojca w 1970 r. na nieruchomości pozostał wnioskodawca z matką i rodzeństwem. Wnioskodawca od najmłodszych lat pracował w gospodarstwie, które stanowiło źródło utrzymania rodziny. W dniu 6 czerwca 1973 r. na podstawie art. 1, 5 i 12 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250) wydany został akt własności ziemi, w którym jako właścicielkę gospodarstwa wskazano matkę wnioskodawcy - J. D. W 1976 r. wnioskodawca uległ wypadkowi przy wyrębie drzewa i do 18 roku życia otrzymywał rentę. Potem, ponieważ miał umiejętności techniczne, dorabiał naprawami, wykonał też szereg urządzeń do gospodarstwa. Od ok. 1983 r. na nieruchomości pozostali już tylko wnioskodawca, jego matka i brat J. D. W kwietniu 1981 r. matka wnioskodawcy oświadczyła, że przepisze gospodarstwo na synów, którzy z nią pozostaną i którzy w zamian będą się nią opiekować do końca życia, po czym w dniu 13 kwietnia 1981 r. zawarła umowę przekazania na rzecz syna J. D. posiadania i własności gospodarstwa rolnego w zamian za rentę strukturalną, o czym wiedział wnioskodawca. Gospodarstwo składało się wówczas z działki nr 262 o powierzchni 8,43 ha, budynku mieszkalno-gospodarczego z oborą i chlewnią, które wymagały remontu, drewnianej stodoły i szopy na składowanie opału. Nabywcy został przekazany inwentarz żywy oraz maszyny i narzędzia rolnicze. Na początku lat 90-tych J. D. poślubił uczestniczkę B. D., z którą zamieszkał na pierwszym piętrze budynku. Wnioskodawca mieszkał z matką na parterze, zajmowali też dwa pokoje na piętrze. Razem z bratem i matką prowadził gospodarstwo, wykonywał w nim prace rolne, prace budowlano-remontowe. Dochody otrzymywał tylko z gospodarstwa oraz sporadycznej dorywczej pracy przy naprawie różnych maszyn i sprzętów. Czuł się współwłaścicielem nieruchomości, w ramach podziału obowiązków między braćmi cały czas opiekował się matką. J. D. zmarła w dniu 26 sierpnia 2006 r. Wnioskodawca nadal zamieszkuje i pracuje na nieruchomości, mieszka na parterze, założył podlicznik, przed domem ma warsztat z kanałem najazdowym, drewutnię i garaż, które wzniósł w latach osiemdziesiątych i z których korzysta do chwili obecnej. Przez cały czas wykonywał bieżące czynności związane z utrzymaniem nieruchomości, ponosił częściowo opłaty eksploatacyjne z tytułu wywożenia szamba i podatek od nieruchomości. Nieruchomość stanowiła i stanowi centrum jego życia. J. D. nie kwestionował posiadania wnioskodawcy, podejmowanych niezależnie od niego decyzji i czynności wnioskodawcy na spornej nieruchomości. Wnioskodawca sprzeciwiał się również niektórym decyzjom brata - w tym wyprzedawaniu maszyn i inwentarza, w końcu jednak uznał argumenty brata o potrzebie uzyskania środków na życie. Kiedy w latach 90-tych gospodarstwo podupadło, wnioskodawca razem z bratem pracował w lesie oraz jako palacz, od 2007 r. pracował przez dwa lata w Czechach, przyjeżdżał jednak do domu na weekendy. Brat wnioskodawcy, J. D. zmarł 17 listopada 2011 r. Obecnie na działce nr 262/1 zamieszkuje wnioskodawca oraz -nieregularnie - uczestniczka z dziećmi. Uczestniczka nie toleruje obecności wnioskodawcy i chce sprzedać nieruchomość.