Wyrok SN z dnia 9 czerwca 2021 r., sygn. II USKP 59/21

Nie sposób jest zgodzić się z tezą, że w okresie pobierania przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą zasiłku macierzyńskiego ubezpieczenie chorobowe, któremu dobrowolnie podlegała ona w okresie poprzedzającym korzystanie z zasiłku macierzyńskiego, uległo jedynie kilkumiesięcznej "przerwie" (na czas pobierania zasiłku), po czym zostało automatycznie reaktywowane. Nie powinno już ulegać wątpliwości, że ubezpieczenie chorobowe takiej osoby, któremu na swój wniosek podlegała w trakcie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, ustało z dniem rozpoczęcia pobierania przez nią zasiłku macierzyńskiego. Błędne jest przekonanie, że w następstwie pobierania zasiłku macierzyńskiego (a tym samym - ustania ubezpieczenia chorobowego), osoba taka nie musiała ponownie wnioskować o objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. W celu podtrzymania ochrony ubezpieczeniowej przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą należy ponowić wniosek o objęcie tym ubezpieczeniem, stosując się przy tym do wytycznych wynikających z art. 14 ust. 1 i 1a ustawy systemowej.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Halina Kiryło (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Bohdan Bieniek

‎SSN Piotr Prusinowski

w sprawie z wniosku S.O. ‎przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P. ‎o zwrot nienależnie pobranego zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 9 czerwca 2021 r., skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od wyroku Sądu Okręgowego w O. z dnia 25 marca 2019 r., sygn. akt III Ua (…),

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w O. do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sądu Rejonowego w O. wyrokiem z dnia 3 grudnia 2018 r. oddalił odwołanie S.O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. z dnia 16 października 2017 r., zobowiązującej ją do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku macierzyńskiego i zasiłku chorobowego za okres od dnia 23 października 2016 r. do dnia 30 września 2017 r. wraz z odsetkami w łącznej kwocie 185.931,99 zł (w tym należność główna w wysokości 174.286,27 zł i odsetki w wysokości 11.645,72 zł).

Sąd pierwszej instancji ustalił, że S. O. od dnia 6 marca 2015 r. rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej pod nazwą „B.” w W. Działalność ta polegała na świadczeniu mobilnych usług kosmetycznych. W momencie rozpoczynania działalności gospodarczej odwołująca się była w ciąży. Od dnia 30 czerwca 2015 r. do dnia 29 lipca 2015 r. S.O. była niezdolna do pracy w związku z ciążą i złożyła do organu rentowego wniosek o wypłatę zasiłku chorobowego. Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. z dnia 11 sierpnia 2015 r. odmówiono jej prawa do tego zasiłku, gdyż niezdolność do pracy powstała w okresie, gdy wnioskodawczyni nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu działalności gospodarczej. Od dnia 1 grudnia 2015 r. S.O. miała bowiem przyznaną rentę rodzinną wypłacaną przez MSWiA. Pobierając rentę rodzinną, zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych, w tym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W sierpniu 2015 r. ubezpieczona zwróciła się do MSWiA o zawieszenie wypłaty renty rodzinnej od dnia 31 sierpnia 2015 r., podając jako powód tej treści wniosku fakt zakończenia nauki. Od dnia 1 września 2015 r. S.O. zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych, w tym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, wskazując podstawę wymiaru składki w kwocie najwyższej, tj. 9.897,50 zł. W dniu 25 października 2015 r. ubezpieczona urodziła pierwsze dziecko i w okresie od 25 października 2015 r. do 22 października 2016 r. korzystała z zasiłku macierzyńskiego. Następnie od 23 października 2016 r. do 12 czerwca 2017 r. pobierała zasiłek chorobowy. W dniu 13 czerwca 2017 r. urodziła drugie dziecko i zaczęła korzystać z zasiłku macierzyńskiego do dnia 30 września 2017 r., kiedy to wypłata świadczenia została wstrzymana w związku z czynnościami kontrolnymi ZUS-u. W dniu 24 lipca 2017 r. S.O. wyrejestrowała działalność gospodarczą.