Wyrok NSA z dnia 13 października 2023 r., sygn. I OSK 1895/22

Dnia 13 października 2023 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jolanta Rudnicka Sędziowie: sędzia NSA Monika Nowicka sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 13 października 2023 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 kwietnia 2022 r., sygn. akt I SA/Wa 2317/21 w sprawie ze skargi J. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. z dnia [...] sierpnia 2021 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego od J.K. na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2022 r., I SA/Wa 2317/21 w sprawie ze skargi J. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. z dnia [...] sierpnia 2021 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego: uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wójta Gminy W. z dnia [...] maja 2021 r. nr [...] (pkt 1) oraz zasądził od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. na rzecz J. K. kwotę 480 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego (pkt 2).

Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach sprawy:

Wnioskiem z dnia [...] kwietnia 2021 r. J. K. złożyła wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze sprawowaniem opieki nad bratem R. R., urodzonym [...] marca 1981 r., który orzeczeniem Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w O. z dnia [...] czerwca 2014 r. został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe. W orzeczeniu wskazano, że stopień niepełnosprawności datuje się od dnia [...] czerwca 2007 r. i od tej daty istnieje niepełnosprawność. Jednocześnie powyższym wnioskiem J. K., w przypadku przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, wniosła o uchylenie decyzji Wójta Gminy W. z dnia [...] listopada 2020 r. nr [...] przyznającej jej specjalny zasiłek opiekuńczy w związku z opieką nad bratem na okres od dnia [...] listopada 2020 r. do [...] października 2021 r. Decyzją z dnia [...] maja 2021 r. nr [...] Wójt Gminy W., działając m.in. na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 1, ust. 1a, ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.2020.111 ze zm.), dalej jako "u.ś.r.", odmówił J.K. przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad bratem R.R. Organ wskazał, iż siostra nie jest w pierwszej kolejności zobowiązana do alimentacji wobec brata, a zatem brak jest spełnienia przesłanki z art. 17 ust. 1a pkt 1 u.ś.r.), a nadto nie została spełniona przesłanka z art. 17 ust. 1b u.ś.r. bowiem niepełnosprawność R. R. zaistniała później, aniżeli do ukończenia 25. roku życia. Na skutek odwołania wnioskodawczyni Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O. decyzją z dnia [...] sierpnia 2021 r. znak: [...] utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy podniósł, że w obecnej sytuacji prawnej, po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 21 października 2014 r., K 38/13, nie jest dopuszczalne oparcie decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie tej części przepisu art. 17 ust. 1b u.ś.r., której niekonstytucyjność stwierdził Trybunał ww. wyrokiem. W stosunku do opiekunów osób wymagających opieki, których niepełnosprawność powstała później, aniżeli wskazano w ww. przepisie, kryterium momentu powstania niepełnosprawności, jako uniemożliwiające uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego, utraciło przymiot konstytucyjności. Odnosząc się natomiast do drugiej negatywnej przesłanki skutkującej odmową prawa do przedmiotowego świadczenia, Kolegium uznało, że organ I instancji prawidłowo ustalił niespełnienie przesłanki z art. 17 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 17 ust. 1a u.ś.r. Kolegium w tym zakresie wskazało, iż wykładnia ww. przepisów wyłącza z kręgu osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego krewnych w linii bocznej. Kolegium zauważyło również, że wnioskodawczyni posiada uprawnienie do specjalnego zasiłku opiekuńczego, a w takiej sytuacji art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) u.ś.r. wyklucza możliwość pobierania dwóch świadczeń jednocześnie. W tym zakresie wskazało, iż w państwie prawa nie do przyjęcia jest sytuacja, w której osoba spełniająca warunki do uzyskania jednocześnie kilku różnych świadczeń z pomocy społecznej, otrzymuje świadczenie mniej korzystne, zwłaszcza gdy strona może dokonać wyboru i wyraźnie oświadcza, że wybiera świadczenie bardziej korzystne. W sytuacji zbiegu uprawnień do kilku świadczeń organ I instancji winien poinformować wnioskodawczynię o konieczności uprzedniego załatwienia wniosku dotyczącego rezygnacji z pobieranego świadczenia (specjalnego zasiłku opiekuńczego) przed rozpatrzeniem wniosku o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego.