Łączenie i podział spółek - 2020. Praktyczne aspekty prawne, podatkowe i rachunkowe

Rozdział I. Łączenie i podział spółek prawa handlowego w ujęciu formalnoprawnym

1. Uwagi wstępne

Procesy transformacyjne w spółkach to nie tylko zmiany polegające na przekształceniu ich form prawnych, ale także zmiany, których istotą jest łączenie się lub podział spółek już istniejących.

Wszystkie możliwe zachodzące w spółkach procesy transformacyjne obrazuje schemat 1.

Schemat 1. Procesy transformacyjne w spółkach

Procesowi łączenia i podziału podlegają wyłącznie spółki prawa handlowego (spółki kapitałowe: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna oraz spółki osobowe: spółka jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna).

W przypadku procesu połączenia spółek powodami są m.in. konsolidacja działań w określonej branży, przeciwdziałanie wrogiemu przejęciu spółek czy przeciwdziałanie dominacji (monopolu) na rynku innego podmiotu gospodarczego. Zamiarem połączenia jest zwykle wzmocnienie pozycji na rynku określonej branży lub spółek albo przeciwnie - przeciwdziałanie próbom osłabienia określonej branży lub spółki na rynku gospodarczym.

Z kolei podział spółek ma cel całkowicie odwrotny, tj. różny od połączenia, gdyż stanowi formę restrukturyzacji. Restrukturyzacja poprzez podział spółki ma na celu rozdrobnienie majątku spółki dzielonej bez konieczności przeprowadzania jej likwidacji. Rozdrobnione składniki majątkowe spółki dzielonej (tj. jej aktywa i pasywa) zostają przekazane w wyniku procesu podziału do dwóch (lub więcej) innych już istniejących na rynku spółek albo też do spółek nowo tworzonych w tym celu. W efekcie następuje rozwiązanie spółki dzielonej (poprzez jej rozbiór) albo wydzielenie określonej części jej składników majątkowych, przy jednoczesnym utrzymaniu bytu prawnego spółki dzielonej (poprzez wydzielenie). Intencją procesu podziału jest generalnie racjonalizacja procesów gospodarczych lub rozwiązanie konfliktów istniejących między wspólnikami.

Zasady i cele procesów przekształceniowych w spółkach handlowych zostały omówione w odrębnej publikacji¹.