Zaniechanie poboru podatku z tytułu umorzenia kredytu hipotecznego.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe  

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

29 grudnia 2023 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku z tytułu umorzonego zadłużenia kredytowego. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 11 marca 2024 r. (wpływ 18 marca 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

9 listopada 2005 r. zawarła Pani umowę z deweloperem, (…) Sp. z o.o. w (...), na zakup dla siebie lokalu mieszkalnego o pow. 39.89 m². Ustalona cena mieszkania wynosiła (…) zł (co było kwotą (…) CHF).

Pieniądze na zakup lokalu mieszkalnego między innymi posiadała Pani ze spadku po swojej mamie.

19 grudnia 2005 r. zawarła Pani umowę z Bankiem o udzielenie kredytu hipotecznego na sfinansowanie zakupionego lokalu mieszkalnego u dewelopera, na kwotę (…) zł. Zgodnie z umową z Bankiem, który namówił Panią na umowę we frankach szwajcarskich na 30 lat, miała Pani spłacać kredyt od 2006 r. – według dostarczonego przez Bank harmonogramu. Od 2006 r. do 2023 r. spłacała Pani kredyt wyznaczony w terminie, zgodnie z harmonogramem Banku.

Do dnia dzisiejszego, tj. 12 grudnia 2023 r. spłaciła Pani (…) zł. Bank poinformował Panią, że wysokość zadłużenia od spłaconego kredytu na dzień 23 listopada 2023 r. wynosi (…) zł (czyli prawie tyle samo, co wzięty kredyt w 2005 r. i spłacony przez 18 lat).

Jest Pani osoba bardzo schorowaną, leczy się Pani, unika Pani wszelkich stresów, gdyż lekarz uprzedził Panią, że przeżywane stresy mogą skończyć się dla Pani tragicznie.

Podjęła Pani decyzję, aby zrezygnować z procesu sądowego i zwróciła się Pani do Banku o rozważenie możliwości zawarcia ugody pozasądowej, poprzez dokonanie przez Bank korekty Pani zadłużenia na dzień 28 listopada 2023 r. zgodnie z już ustaloną praktyką Sądów polskich i unijnych (w sprawie procesów z Frankowiczami).

Zwróciła się Pani do Banku o zawarcie ugody poprzez zweryfikowanie Pani długu względem Banku, zgodnie z ustalonym orzecznictwem Sądów. Bank zaproponował Pani zawarcie ugody polegającej na zapłaceniu, jednorazowo do 2 stycznia 2024 r. kwoty (…) zł, co będzie skutkowało całkowitym rozliczeniem się z Bankiem z tytułu zawartej w 2005 r. umowy kredytowej (kredyt hipoteczny).

Zawarła Pani ugodę z Bankiem (pozasądową) na warunkach podanych przez Bank i w dniu 8 grudnia 2023 r. podpisała Pani ugodę z Bankiem na zwolnienie się z długu po przekazaniu (…) zł Bankowi najpóźniej do dnia 2 stycznia 2024 r.

Uważa Pani, że Bank dokonał profesjonalnej kalkulacji, z której wynikało, że Pani spłaty dokonywane terminowo przez 18 lat faktycznie pokryły kwoty udzielonej Pani pożyczki, tj. pożyczyła Pani od Banku (…), a oddała Pani Bankowi (…) plus (…) zł, czyli łącznie to kwota (…) zł.

Bank odliczył ze swoich trudno do zrozumienia parametrów, że na dzień 28 listopada 2023 r. Pani zadłużenie wynosi jeszcze (…) (spłaciła już Pani do tego dnia Bankowi (…) zł.) Bank proponując ugodę skorygował swoje obliczenie, żądając od Pani tylko (…) zł. Ta korekta jest zgodna z interesem Banku i z jego ekonomicznymi kalkulacjami oraz zgodna z orzecznictwem Sądów wspierających roszczenia Frankowiczów.

Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego

Bank, z którym zawarła Pani umowę 19 grudnia 2005 r. umowę kredytu hipotecznego jest podmiotem, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawnionym do udzielenia kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów.

Kredyt, o którym mowa we wniosku zaciągnięty był na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kredyt mieszkaniowy (hipoteczny) został zaciągnięty na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej. Kredyt został zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości.

Zakup lokalu mieszkalnego miał na celu zaspokojenie Pani potrzeb mieszkaniowych.

Ugoda z Bankiem została podpisana w dniu 8 grudnia 2023 r. na podstawie przepisów prawa bankowego. Stroną zawartego porozumienia była tylko Pani. W pierwszej kolejności otrzymała Pani na swoja prośbę propozycję uzgodnionej ugody z Banku, a następnie otrzymała Pani końcową ugodę z Bankiem.

Przedmiotem ugody było obniżenie pozostałej do spłaty kwoty kapitału kredytu mieszkaniowego (hipotecznego), wynikającej z umowy oraz pełnego i ostatecznego uregulowania roszczeń stron poprzez jednorazową spłatę na rzecz Banku. Było to umorzenie kredytu.

Główne postanowienie zawartej ugody: zapłata kwoty określonej przez Bank, będzie skutkować całkowitym rozliczeniem udzielonego kredytu oraz wygaśnięciem umowy, a tym samym zakończeniem jakiegokolwiek stosunku prawnego pomiędzy Panią a Bankiem w odniesieniu do kredytu.

Umowa zawierała postanowienia abuzywne (niedozwolone) albo nieważne (umowa z 19 grudnia 2005 r.).

W przeszłości nie korzystała Pani z umorzenia wierzytelności z tytułu innego kredytu zabezpieczonego hipotecznie, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 roku w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (tj. Dz. U. z 2022 r., poz. 592 ze zm.).

Na kwotę objętą ugodą składało się: kapitał kredytu pozostający do spłaty oraz odsetki umorzone od kapitału kredytu oraz odsetki, opłaty i koszty. W skład ww. kwot nie wchodziły odsetki karne, odsetki od zadłużenia przeterminowanego.

Kredyt był zaciągnięty we frankach szwajcarskich (CHF). Przed podpisaniem ugody doszło do przewalutowania na polski złoty, było to zawarte w uzgodnieniach z Bankiem na piśmie w treści ugody.

Przewalutowanie kredytu nastąpiło według średniego kursu CHF (Franków Szwajcarskich) Narodowego Banku Polskiego, ogłoszonego w dniu roboczym bezpośrednio poprzedzającym datę sporządzenia ugody. Kurs NBP obliczony jest według ściśle określonych reguł bankowych. Jeśli ugoda sporządzona była dnia 28 listopada 2023 r., to kurs średni NBP należy przyjąć z dnia 27 listopada 2023 r.

Podczas przewalutowania kredytu, nie doszło do zmiany umowy. Przeliczono jedynie kapitał powstały do spłaty z franków szwajcarskich (CHF) na walutę polską (PLN).

Pytanie

Czy zawarta ugoda pozasądowa z Bankiem rodzi po Pani stronie jakieś obowiązki podatkowe wobec Państwa, bo zwalniając się z długu w stosunku do Banku mniej Pani zapłaciła (…) niż Bank to sobie obliczył wcześniej, przed zawarciem ugody pozasądowej?

Pani stanowisko w sprawie

W związku z powyższym, gdy podpisała Pani ugodę z Bankiem i nie osiągnęła Pani dochodu, według Pani nie powinna Pani być opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych od umorzonych przez Bank kwot, tj. pozostałego do spłaty kredytu wraz z odsetkami (kwoty kapitału i odsetek), ani do wykazania tych kwot w zeznaniu rocznym.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Źródła przychodów

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Wskazała Pani, że przedmiotem ugody było obniżenie pozostałej do spłaty kwoty kapitału kredytu hipotecznego. Było to umorzenie kredytu.

Umorzenie wierzytelności

Umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Tak więc dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Tym samym, umorzoną Pani kwotę wierzytelności z tytułu zaciągniętego kredytu należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zaniechanie poboru podatku

Jednakże zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102):

Z kolei § 4 cytowanego rozporządzenia stanowi, że:

Natomiast w myśl § 3 komentowanego rozporządzenia:

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zatem zaniechanie poboru podatku do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów znajdzie zastosowanie, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

1.kredyt był zaciągnięty na realizację inwestycji mieszkaniowej;

2.kredyt był udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw;

3.kredyt był zabezpieczony hipotecznie;

4.kredytobiorca nie korzystał wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na własne cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie.

Przedstawiła Pani informacje, z których wynika, że:

1.19 grudnia 2005 r. zawarła Pani umowę z Bankiem o udzielenie kredytu hipotecznego na zakup lokalu mieszkalnego w celu zaspokojenia Pani potrzeb mieszkaniowych;

2.zawarła Pani z bankiem ugodę, przedmiotem której było obniżenie pozostałej do spłaty kwoty kapitału kredytu mieszkaniowego (hipotecznego), wynikającej z umowy oraz pełnego i ostatecznego uregulowania roszczeń stron poprzez jednorazową spłatę na rzecz Banku. Było to umorzenie kredytu;

3.spełnia Pan warunki wynikające z Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego.

Powzięła Pani wątpliwość, czy zawarta ugoda pozasądowa z Bankiem rodzi po Pani stronie jakieś obowiązki podatkowe z tytułu umorzenia zadłużenia.

Pani skutki podatkowe z tytułu umorzenia wierzytelności

Główną przesłaną do skorzystania z zaniechania poboru podatku jest przeznaczenie tego kredytu na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Katalog wydatków stanowiących „własne cele mieszkaniowe” podatnika wymieniony w art. 21 ust. 25 ustawy ma charakter zamknięty – jest to wyliczenie enumeratywne.

Wydatkowanie przychodu na własne cele mieszkaniowe oznacza, według stanowiska prezentowanego w orzecznictwie i doktrynie, że celem podatnika jest realizacja potrzeby zapewnienia sobie tzw. „dachu nad głową”.

Z opisu sprawy wynika, że kredyt zaciągnęła Pani na zakup lokalu mieszkalnego w celu zaspokojenia Pani potrzeb mieszkaniowych.

Zatem główna przesłanka do skorzystania z zaniechania poboru podatku – cel mieszkaniowy – została spełniona.

Ponadto spełnione zostały wszystkie warunki zawarte w omawianym Rozporządzeniu, tj.:

• kredyt został zabezpieczony hipotecznie;
• nie korzystała Pani wcześniej z żadnego umorzenia.

Skoro spełnione zostały wszystkie przesłanki wynikające z omawianego Rozporządzenia, może Pani skorzystać z zaniechania poboru podatku w stosunku do kwoty umorzenia.

W konsekwencji, nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu umorzenia przez Bank kwoty z tytułu zaciągniętego kredytu, jak również do uwzględnienia tego przychodu w rozliczeniu rocznym.

Pani stanowisko należało więc uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).