Kryteria przyznawania świadczeń dla opiekunów osób niepełnosprawnych - Wyrok NSA z dnia 19 stycznia 2024 r., sygn. I OSK 17/23

W przypadku ustalania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego krytyczne znaczenie ma ocena, czy zakres faktycznie sprawowanej opieki nad osobą z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności wyłącza możliwość podjęcia przez opiekuna jakiejkolwiek pracy zarobkowej.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Marek Stojanowski (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Marian Wolanin Sędzia del. WSA Jakub Zieliński po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 16 września 2022 r., sygn. akt II SA/Gl 1026/22 w sprawie ze skargi M. Z. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia 11 maja 2022 r., nr SKO.PSŚ/41.5/1102/2022/5463 w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z 16 września 2022 r., sygn. akt II SA/Gl 1026/22, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, oddalił skargę M. Z. (dalej również: "skarżąca", "strona") na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach (dalej również: "SKO", "Kolegium", "organ odwoławczy") z 11 maja 2022 r., nr SKO.PSŚ/41.5/1102/2022/5463 w przedmiocie odmowy ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wywiodła skarżąca. Kwestionując wyrok w całości, zarzuciła Sądowi I instancji naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię: 1. art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2022 r., poz. 615, dalej: "uśr", "ustawa") i błędne uznanie, że skarżącej nie należy się świadczenie pielęgnacyjne, gdyż "zakres i rozmiar sprawowanej nad ojcem opieki nie przekracza obowiązku alimentacyjnego jaki spoczywa na dzieciach względem rodziców" czym de facto zaprzeczyła idei i założeniom wskazanej ustawy; 2. art. 17 ust. 1 uśr, poprzez bezpodstawne uznanie, dokonane wbrew przedstawionym dokumentom, faktom, logicznemu myśleniu i doświadczeniu życiowemu, że pomimo tego jak organ wskazał "(...) ojciec strony jest osobą legitymującą się znacznym stopniem niepełnosprawności. Z orzeczenia wynika, że jest on zdolny do pracy w warunkach pracy chronionej i wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji" uznaniu, że "świadczona przez stronę opieka względem ojca nie nosi znamion opieki ciągłej i stałej i nie ma przełożenia na rezygnację czy niepodejmowanie zatrudnienia", czym jawnie zaprzeczył orzeczeniu o niepełnosprawności P. Z. jak i własnym ustaleniom, że opiekę skarżąca sprawuje 4-5 godzin dziennie; 3. art. 17 ust. 1 uśr, poprzez uznanie, że skarżąca poświęcając na opiekę nad niepełnosprawnym ojcem kilka godzin dziennie, studiując dziennie medycynę a contrario może podjąć prace zarobkową; 4. art. 17 ust. 1 pkt 4 uśr poprzez uznanie, że do obowiązków alimentacyjnych córki wobec ojca należy kilkugodzinna codzienna opieka nad niepełnosprawnym ojcem; 5. art 17 ust. 5 uśr poprzez błędne zastosowanie klauzuli rozszerzającej i uznanie, że skarżącej świadczenie pielęgnacyjne się nie należy; 6. art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r., poz. 573 ze zm., dalej: "ustawa o rehabilitacji..."), wobec brzmienia ww. przepisu, gdzie "do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji" poprzez arbitralne, błędne uznanie, że ojciec skarżącej posiadający znaczny stopień niepełnosprawności de facto nie wymaga stałej i długotrwałej opieki stwierdzając, że "opieka względem ojca nie nosi znamion opieki ciągłej i stałej (...), czym zaprzeczono prawnie uzasadnionych celów wskazanej ustawy".