Wyrok SN z dnia 7 czerwca 2011 r., sygn. II PK 256/10

W sprawie z powództwa pracownika o zapłatę wynagrodzenia za pracę, pozwany pracodawca nie może potrącić swojej wierzytelności (nawet objętej tytułem wykonawczym), wynikającej z uprzedniego pobrania przez pracownika nienależnego (zawyżonego) wynagrodzenia (art. 498 § 1 k.c. w związku z art. 87 § 1 pkt 2 k.p. i art. 505 pkt 4 k.c. oraz art. 300 k.p.).

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca), Jolanta Strusińska-Żukowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 czerwca 2011 r. sprawy z powództwa Romana S. przeciwko B.-C.I. Spółce z o.o. w G. o wy­nagrodzenie za pracę, wydanie świadectwa pracy, odszkodowanie i ekwiwalent pie­niężny za urlop wypoczynkowy i zapłatę premii, na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy z dnia 9 lipca 2010 r. […]

o d d a l i ł  skargę.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy wyrokiem z 9 lipca 2010 r. oddalił apelację pozwanej Spółki z o.o. B.-C.I. w G. od wyroku Sądu Rejonowego w Lubinie z 1 kwietnia 2010 r. zasądzającego na rzecz powoda Roma­na S.: 18.992,15 zł tytułem wynagrodzenia za pracę z odsetkami poczynając od 11 maja 2006 r., 4.909,81 zł tytułem ekwiwalentu za urlop z odsetkami od 11 listopada 2006 r. i 4.500 zł z tytułu odszkodowania w związku z rozwiązaniem przez powoda umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 55 § 1¹ k.p.).

Powód był członkiem zarządu w pozwanej Spółce zatrudnianym jako prezes zarządu - dyrektor naczelny od 1 kwietnia 2005 r. Po odwołaniu go z funkcji w maju 2006 r. powstał spór sądowy, w którym powód dochodził wynagrodzenia za pracę, ekwiwalentu za urlop i odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy. Pozwana zarzucała, że umowa o pracę była nieważna, gdyż nie została zawarta w imieniu Spółki przez pełnomocnika wyznaczonego przez zgromadzenie wspólników, stąd z braku ochrony potrącała z wynagrodzenia za pracę powoda swoją wierzytelność (za­liczki pobrane przez powoda z kasy Spółki). W odrębnym procesie dochodziła zawy­żonego i nienależnie pobranego przez powoda wynagrodzenia od kwietnia 2005 r. oraz premii 9.000 zł. Powództwo pozwanej oddalił Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Lubi­nie wyrokiem z 12 kwietnia 2007 r. […]. Stwierdził, że choć umowa o pracę z 31 paź­dziernika 2005 r. była nieważna, gdyż Spółki nie reprezentował ustanowiony pełno­mocnik, to nawiązano ją konkludentnie, skoro powód pracował i wypłacano mu wy­nagrodzenie. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy uwzględnił w części apelację pozwanej i wyrokiem z 30 sierpnia 2007 r. […] zmienił wyrok z 12 kwietnia 2007 r. i zasądził od pozwanego Romana S. na rzez Spółki kwotę 13.500 zł na podstawie art. 405 k.c. w związku z art. 300 k.p. - wynikającą z nienależnego zawyżenia wynagrodzeń powoda o 1.500 zł od kwietnia do grudnia 2005 r. - z odsetkami, a dalej idące powództwo oddalił, przyjmując, że od stycznia 2006 r. przysługiwało mu wynagrodzenie 4.500 zł, na które Spółka zgadzała się. Odnosi się to również do premii 9.000 zł wypłaconej w grudniu 2005 r. Wierzytelność wynikającą z wyroku z 30 sierpnia 2007 r. […], Spółka postawiła do potrącenia z roszczeniami dochodzonymi przez powoda w obecnej sprawie (o wynagrodzenie za pracę, ekwiwalent za urlop i odszkodowanie w związku z rozwiązaniem umowy o pracę) na rozprawie 14 kwietnia 2009 r. Wcześniej - pismem z 6 września 2007 r. - powód złożył Spółce oświadczenie o potrąceniu kwoty 17.000 zł wynikającej z wyro­ku z 30 sierpnia 2007 r. ze swojej wierzytelności wynikającej z udzielenia Spółce po­życzki w kwocie 34.000 zł. Komornik sądowy 6 października 2008 r. na wniosek Spółki umorzył postępowanie egzekucyjne przeciwko powodowi prowadzone na podstawie wyroku Sądu Okręgowego z 30 sierpnia 2007 r. Rozpatrując sprawę Sąd Rejonowy ustalił, że od kwietnia do października 2006 r. pozwana Spółka dokony­wała potrąceń bądź wstrzymywała wynagrodzenia powoda, który wobec niewypłaca­nia całości wynagrodzenia rozwiązał umowę o pracę z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków przez pracodawcę. Sąd uznał, że potrącenia z wynagrodzenia w okresie zatrudnienia powoda były nieuprawnione i sprzeczne z przepisami prawa (art. 87 i art. 91 k.p.). Sąd Rejonowy nie uwzględnił zarzutu pozwanej potrącenia kwoty 24.000 zł tytułem zaliczki pobranej przez powoda, gdyż nie mieści się ona w katalogu wie­rzytelności z art. 87 k.p. ani zarzutu potrącenia wierzytelności wynikającej z wyroku z 30 sierpnia 2007 r., gdyż wcześniej powód zgłosił potrącenie z tą wierzytelnością swojej wierzytelności z udzielonej Spółce pożyczki w kwocie 34.000 zł (pismem z 6 września 2007 r., a więc przed 14 kwietnia 2009 r.).

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu oddalenia apelacji skarżącej wskazał, że po­stępowanie nie było nieważne ze względu na jednoosobowy skład Sądu pierwszej instancji, gdyż powód nie dochodził ustalenia stosunku pracy, a jedynie roszczeń pieniężnych ze stosunku pracy. Zarzut pozwanej o braku stosunku pracy nie zmieniał przedmiotu sprawy na sprawę o ustalenie stosunku pracy. Żadne z roszczeń powoda nie wymagało składu ławniczego (art. 47 k.p.c.). Strony łączył stosunek pracy, czego Spółka nie kwestionowała w sprawie przeciwko powodowi […], w której została też przesądzona sporna kwestia wysokości jego wynagrodzenia. Stawiane przez pozwa­ną zarzuty potrącenia nie były skuteczne. Kwota 24.000 zł jako wierzytelność nie została udowodniona, gdyż pozwana nie wykazała (wskazała dowodów) pobrania przez powoda takiej zaliczki. Samo wskazanie na nierozliczenie zaliczki przez powo­da w piśmie pozwanej oraz w protokole przejęcia obowiązków i agend nie było wy­starczające. Brak było dokumentu potwierdzającego pobranie zaliczki przez powoda. Z kolei zarzut pozwanej potrącenia jej wierzytelności wynikającej z wyroku z 30 sierpnia 2007 r. […] został zgłoszony na rozprawie 14 kwietnia 2009 r., gdy wcze­śniej, bo 6 września 2007 r. powód złożył jej oświadczenie o zaspokojeniu wierzytel­ności wynikającej z wyroku z 30 sierpnia 2007 r. przez potrącenie jej z przysługującą mu wierzytelnością na kwotę 34.000 zł z tytułu pożyczki udzielonej Spółce. Pozwana nie zaoferowała dowodów na okoliczność zarzutu, że powód pobrał tę kwotę z kasy Spółki i następnie wpłacił jako jego pożyczkę dla Spółki. Przedstawiony dowód wpłaty przez powoda kwoty 34.000 zł jako pożyczki nie został podważony. Powód mógł więc dokonać potrącenia swojej wierzytelności z wierzytelnością pozwanej i doszło do umorzenia tej ostatniej. Wierzytelność z wyroku z 30 sierpnia 2007 r. nie mogła być więc już stawiana przez pozwaną na rozprawie 14 kwietnia 2009 r. do po­trącenia z roszczeniami dochodzonymi przez powoda.