Jak rozliczać dostawy i nabycia nieruchomości oraz pozostałych towarów w drodze licytacji komorniczej

Przy dostawie towarów dokonywanej w drodze licytacji komorniczej organ egzekucyjny lub komornik sądowy pełnią funkcję płatnika VAT, obowiązanego do obliczenia, pobrania i odprowadzenia należnego podatku. W pierwszej kolejności powinni oni ustalić, czy w odniesieniu do realizowanej czynności dłużnik występuje w charakterze podatnika VAT. W przypadku dostawy nieruchomości, we współpracy z dłużnikiem, określają następnie, czy dostawa podlega opodatkowaniu VAT, czy też korzysta ze zwolnienia z tego podatku. Dla dostawy pozostałych towarów ten drugi etap najczęściej nie jest konieczny. 

Z art. 18 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że płatnikami podatku są:

• organy egzekucyjne określone w ustawie z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2022 r. poz. 479, z późn. zm.) oraz 
• komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, w zakresie realizowanej w trybie egzekucji dostawy towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów. 
  Definicja płatnika wynika z przepisów art. 8 ustawy – Ordynacja podatkowa. 
   

1. Jak komornik rozlicza VAT od sprzedaży towarów na licytacji

Organ egzekucyjny lub komornik sądowy, dokonujący licytacyjnej sprzedaży towarów należących do dłużnika, powinni ustalić kwotę należnego VAT od tej czynności, pobrać podatek i odprowadzić go do właściwego urzędu skarbowego. 
Mimo faktycznie realizowanej dostawy towarów organ egzekucyjny lub komornik sądowy nie stają się z tego tytułu podatnikiem VAT. Pełnią wyłącznie rolę pośrednika między podatnikiem, będącym właścicielem licytowanego towaru, a organem podatkowym, przekazując w jego imieniu pobrane środki pieniężne. Egzekucja w postaci zbycia rzeczy dłużnika, w tym także nieruchomości, stanowi rodzaj odpłatnej dostawy towarów podlegającej opodatkowaniu VAT. W przepisach ustawy o podatku od towarów i usług sprzedaż towarów w drodze egzekucji nie została wprawdzie wyszczególniona jako odrębna czynność podlegająca opodatkowaniu, jednak należy ją traktować jak sprzedaż realizowaną przez podatnika, dokonywaną z zastosowaniem środków przymusu.
Określenie zasad opodatkowania dostawy towarów w drodze licytacji komorniczej wymaga przede wszystkim ustalenia, czy dłużnik z tytułu realizowanej czynności będzie podatnikiem VAT. Sprzedaż towarów dokonywana przez organ egzekucyjny lub komornika sądowego podlega bowiem opodatkowaniu tylko wówczas, gdy dłużnik byłby obowiązany do rozliczenia podatku z tego tytułu. Jeżeli czynność odnosząca się do zajętego towaru, w sytuacji jej realizacji samodzielnie przez dłużnika, nie podlegałaby opodatkowaniu VAT, organ egzekucyjny lub komornik sądowy również nie dokonają jej opodatkowania. Dostawa towarów podlega opodatkowaniu tylko wtedy, gdy dokonywana jest przez podmiot mający status podatnika działającego w takim charakterze w odniesieniu do tej transakcji. Niewystarczające jest tym samym samo stwierdzenie faktu realizacji dostawy towarów. Konieczne jest potwierdzenie, że podmiot, w imieniu którego dokonywana jest dostawa, występuje w tym konkretnym przypadku jako podatnik podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

1.1. Dostawa nieruchomości w drodze licytacji komorniczej