Interpretacja indywidualna z dnia 3 października 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-1.4012.370.2023.2.EB

Uznanie czynności udzielania pożyczek jako transakcji mających charakter pomocniczy, z których obrót nie jest brany pod uwagę dla celów obliczania proporcji, o której mowa w art. 90 ustawy.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług – jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

21 lipca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 5 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie uznania czynności udzielania pożyczek jako transakcji mających charakter pomocniczy, z których obrót nie jest brany pod uwagę dla celów obliczania proporcji, o której mowa w art. 90 ustawy. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 18 września 2023 r. (wpływ 25 września 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

(…) Spółka cywilna, zwana dalej Wnioskodawcą, prowadzi działalność gospodarczą w (…). Firma jest czynnym podatnikiem VAT. Spółka działa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przedmiotem działalności Spółki jest:

46.44.Z Sprzedaż hurtowa wyrobów porcelanowych, ceramicznych i szklanych oraz środków czyszczących,

46.49.Z Sprzedaż hurtowa pozostałych artykułów użytku domowego,

46.39.Z Sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana żywności, napojów i wyrobów tytoniowych,

73.12.B Pośrednictwo w sprzedaży miejsca na cele reklamowe w mediach drukowanych,

73.12.C Pośrednictwo w sprzedaży miejsca na cele reklamowe w mediach elektronicznych /Internet/,

63.99.Z Pozostała działalność usługowa w zakresie informacji, gdzie indziej nie sklasyfikowana,

77.40.Z Dzierżawa własności intelektualnej i podobnych produktów, z wyłączeniem prac chronionych prawem autorskim,

55.10.Z Hotele i podobne obiekty zainteresowania,

56.10.Z Restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne,

47.79.Z Sprzedaż detaliczna artykułów używanych prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach,

68.10.Z Kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek,

68.20.Z Wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi,

68.31.Z Pośrednictwo w obrocie nieruchomościami.

W roku 2023 firma uzyskuje przychody z najmu nieruchomości – powierzchni magazynowych i sklepowych oraz pomieszczeń biurowych.

Wspólnicy uczestniczą w zyskach i stratach Spółki następująco:

A i B każdy po 47% udziałów oraz C Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (…) posiada 6% udziałów.

Firma nie ma w zakresie działalności polegającej na udzielaniu pożyczek i kredytów.

W bieżącym roku Wnioskodawca udzielił dwóch pożyczek pieniężnych: D Sp. jawna, w której A i B posiadają każdy po 25% udziałów. Wielkość pożyczek, ich daty spłaty oraz kwoty uzyskanych odsetek przedstawiono poniżej:

-pierwsza pożyczka w kwocie (…) zł udzielona 2 stycznia 2023 r.spłacona w całości dnia 31 marca 2023 r., oprocentowanie w stosunku rocznym 9,05% uzyskane odsetki: (…) zł,

-druga pożyczka w kwocie (…) zł udzielona 13 lutego 2023 r., spłacona w całości w dniu 25 lutego 2023 r., oprocentowanie w stosunku rocznym 9,15%, uzyskane odsetki: (…) zł.

Poza odsetkami pożyczkodawca nie otrzymał dodatkowego wynagrodzenia w postaci prowizji oraz innych wynagrodzeń.

Opisane wyżej pożyczki umożliwiły pożyczkobiorcy bieżące funkcjonowanie firmy i zapewniły płynność finansową.

Ponadto Wnioskodawca udzielił w dniu 13 kwietnia 2023 r. pożyczki pieniężnej jednemu ze swoich kontrahentów. Odsetki od pożyczki ustalono w wysokości 13,75% w stosunku rocznym. Termin spłaty ustalono na dzień 13 lipca 2023 r. Kwota uzyskanych odsetek pod warunkiem terminowej spłaty będzie wynosić (…) zł

Pożyczka jest zabezpieczona wekslem in blanco poręczonym przez współmałżonka pożyczkobiorcy.

Wielkość odsetek łącznie z trzech udzielonych pożyczek wyniesie (…) zł.

Przychody Wnioskodawcy z prowadzenia działalności gospodarczej w miesiącach od stycznia do maja 2023 r. wyniosły (…) zł.

Przy założeniu, że przychody w roku 2023 będą się kształtować na niezmienionym poziomie i wyniosą (…) zł w całym roku – wielkość uzyskanych odsetek za udzielone pożyczki wyniesie 0,44% przychodów ogółem.

Kwota zaangażowanego kapitału we wszystkich udzielonych pożyczkach – czyli kwota (…) zł stanowi 9% sumy bilansowej aktywów.

W dniu spłaty dwóch pożyczek zostały wystawione faktury na kwoty uzyskanych odsetek. W fakturach uzyskane odsetki opodatkowano stawką VAT „zwolnione”.

Nakłady pracy osób zarządzających firmą polegały na podjęciu decyzji o udzieleniu pożyczki i zawarciu umowy. Czynności takie jak: sporządzenie przelewu, obliczenie odsetek, wystawienie faktury i jej ujęcie w księgach rachunkowych zostały wykonane przez pracownika zajmującego się obsługa rachunkową firmy Wnioskodawcy.

Zasoby rzeczowe, czyli papier, tusz do drukarki, sprzęt komputerowy zostały użyte w znikomym stopniu.

Zgodnie z zapisami art. 90 ustawy o podatku od towarów i usług, w przypadku wykonywania działalności opodatkowanej oraz zwolnionej, podatnik jest zobowiązany do określenia kwot podatku naliczonego związanego z wykonywaniem czynności opodatkowanych oraz oddzielnie z wykonywaniem czynności zwolnionych.

Jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie kwot podatku naliczonego, które dotyczą zarówno wykonywaniu działalności zwolnionej jak i opodatkowanej, podatnik powinien zastosować współczynnik proporcji.

Wnioskodawca w ubiegłych latach nie wykonywał usług opodatkowanych stawką „zwolnione”, w związku z tym musiałby ustalić prognozowany współczynnik proporcji zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.

Współczynnik proporcji wyliczony na podstawie prognozy na rok 2023 wyniósłby 99,57%.

Obliczenie: (…) zł/(…) zł x 100= 99,57%

Zgodnie z zapisami art. 90 ust. 6 ustawy o VAT, do obrotu, o którym mowa w ust. 3 nie wlicza się obrotu z tytułu transakcji dotyczących :

-pomocniczych transakcji w zakresie nieruchomości i pomocniczych transakcji finansowych,

-usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7,12,38-45, w zakresie w jakim te transakcje mają charakter pomocniczy.

Transakcje udzielania pożyczek pieniężnych wymienione zostały w art. 43 ust. 1 pkt 38 wymienionego przepisu, jednak ustawodawca nie zdefiniował pojęcia „transakcje pomocnicze”, stąd wątpliwości Wnioskodawcy dotyczące obliczania współczynnika proporcji w przypadku usług udzielania pożyczek pieniężnych.

Doprecyzowanie opisu sprawy

1.Wnioskodawca nie udzielał żadnych pożyczek w poprzednich latach swojej działalności.

2.Firma nie zamierza udzielać pożyczek innym podmiotom w przyszłości.

3.Nie zamierzają Państwo rozszerzać działalności i świadczyć usług w zakresie udzielania pożyczek.

4.Udzielanie pożyczek nie stanowi uzupełnienia zasadniczej działalności firmy, źródłem przychodów jest wynajem powierzchni biurowych, sklepowych i magazynowych.

5.Wnioskodawca uznaje czynności udzielania pożyczek jako czynności pomocnicze, niestanowiące elementu zasadniczej działalności firmy.

6.Udzielenie pożyczek przez Wnioskodawcę nie było zamierzone i zaplanowane, lecz wynikało z konieczności zapewnienia płynności finansowej pożyczkobiorców.

7.Wnioskodawca nie zamierza tworzyć żadnych rozwiązań, które umożliwią regularne udzielanie pożyczek.

8.Firma nie planuje udzielać pożyczek innym podmiotom i nie posiada harmonogramu udzielania pożyczek.

9.Udzielenie pożyczek nie wpłynęło na podstawową działalność gospodarczą Wnioskodawcy.

Pytanie

Czy Wnioskodawca może uznać, że transakcje udzielenia pożyczek mają charakter pomocniczy wobec prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz nie stanowią jej elementu i w związku z tym może zaniechać ustalania proporcji zgodnie z art. 90 ust. 2 i następne ustawy o podatku od towarów i usług?

Państwa stanowisko w sprawie

W Państwa ocenie, udzielone pożyczki pieniężne miały charakter transakcji pomocniczych i nie mogą być uznane za stały element działalności Wnioskodawcy.

Udzielenie dwóch pożyczek podmiotowi powiązanemu oraz jednej pożyczki kontrahentowi Wnioskodawcy było spowodowane koniecznością zapewnienia środków niezbędnych do bieżącej działalności tych podmiotów.

Wnioskodawca nie prowadzi działalności polegającej na udzielaniu pożyczek i nie zamierza rozszerzyć działalności w tym zakresie.

Wysokość obrotów z transakcji udzielenia pożyczek w stosunku do całego obrotu z działalności jest niewielka.

Usługa udzielania pożyczek angażowała minimalne zasoby rzeczowe i osobowe.

Działalność udzielania pożyczek nie była zaplanowana.

Wnioskodawca nie poszukuje potencjalnych pożyczkobiorców, nie prowadzi działań mających na celu ich faktyczne udzielania, nie zamierza też tworzyć rozwiązań zapewniających regularne udzielanie pożyczek.

W związku z powyższym Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do ustalenia współczynnika proporcji określonego w art. 90 ustawy o podatku od towarów i usług.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku – jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Na mocy art. 8 ust. 1 ustawy:

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy.

Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy:

Analizując powyższe przepisy stwierdzić należy, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywane są przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy towarów lub świadczenia usług mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Istota umowy pożyczki została zawarta w art. 720 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.). Zgodnie z ww. przepisem:

W wyniku spełnienia świadczenia przez dającego pożyczkę, określone przedmioty majątkowe stają się własnością biorącego pożyczkę. Zasilają one jednak tylko czasowo majątek biorącego pożyczkę, który obowiązany jest do zwrotu, tj. do przeniesienia na drugą stronę własności tej samej ilości pieniędzy albo rzeczy tego samego rodzaju.

Udzielanie pożyczki przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegającą opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu jej udzielenia, czy statusu nabywcy. Udzielanie bowiem pożyczki przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług. Udzielenie pożyczki stanowi świadczenie na rzecz innego podmiotu, polegające na udostępnieniu kapitału na wskazany w umowie okres czasu. Czynność udzielenia pożyczki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zamian za wynagrodzenie (odsetki), stanowi zatem odpłatne świadczenie usług, co do zasady, podlegające opodatkowaniu VAT. Zatem, odsetki otrzymane z tytułu udzielonej pożyczki stanowią wynagrodzenie z tytułu jej udzielenia.

Z opisu sprawy wynika, że pożyczki udzielane przez Państwa były pożyczkami odpłatnymi. Z tytułu udzielenia pożyczek otrzymali Państwo wynagrodzenie w postaci odsetek spłacanych przez pożyczkobiorców, którym udzielili Państwo pożyczek. Państwa Spółka posiada status podatnika VAT w związku z prowadzoną działalnością. Spółka jest także zarejestrowana jako czynny podatnik VAT. Zatem wszystkie czynności Spółki należą do płaszczyzny gospodarczej i związane są z działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Wykonanie usługi pożyczki, należy zatem uznać za element działalności gospodarczej Państwa Spółki. Ponadto, sam charakter i cechy usługi udzielenia pożyczki, wskazują że czynność ta mieści się w definicji pojęcia „działalność gospodarcza”. W świetle art. 15 ust. 2 zdanie drugie działalność gospodarcza „obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych”. Niewątpliwie przekazanie środków pieniężnych (a zatem wartości o charakterze niematerialnym) na rzecz pożyczkobiorcy, na określony okres czasu, za ustalonym wynagrodzeniem (oprocentowaniem), uzyskiwanym w ustalonych okresach rozliczeniowych, stanowi wykorzystywanie tych środków w sposób ciągły i w celach zarobkowych. Usługa tego rodzaju mieści się zatem w pojęciu „działalność gospodarcza” zdefiniowanym w art. 15 ust 2 ustawy.

Każda czynność wykonana (nawet sporadycznie) przez Spółkę, w szczególności zaś wykonana z wykorzystaniem jej majątku, objęta jest definicją działalności gospodarczej wykonywanej przez podmiot występujący w charakterze podatnika.

Zatem udzielenie pożyczki, należy traktować jako czynność wykonaną w ramach działalności gospodarczej Spółki, a w konsekwencji wykonaną przez Spółkę jako podatnika VAT.

Powołane wyżej regulacje wskazują, że w świetle definicji zawartej w art. 15 ustawy, Spółkę należy uznać za podatnika podatku od towarów i usług z tytułu udzielenia pożyczek.

Mając na uwadze przedstawiony opis sprawy oraz wskazane wyżej przepisy należy stwierdzić, że czynność udzielenia pożyczek, spełnia przesłanki uznania tej czynności za podlegającą opodatkowaniu. Udzielenie bowiem pożyczki przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać Spółkę za podatnika a czynność za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług. Udzielenie pożyczki stanowi świadczenie na rzecz innego podmiotu, polegające na udostępnieniu kapitału na wskazany w umowie okres czasu.

W konsekwencji, czynność udzielenia przez Spółkę pożyczek stanowiło odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jest opodatkowana podatkiem VAT lub może korzystać ze zwolnienia od podatku.

Regulacje w zakresie zwolnień od podatku zostały zawarte m.in. w art. 43 ustawy.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy,

W odniesieniu do przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego, należy wskazać, że czynność udzielenia odpłatnej pożyczki przez Państwa na rzecz wskazanych pożyczkobiorców stanowi czynność mieszczącą się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu VAT, jako odpłatne świadczenie usług, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy. Z uwagi na to, że usługi te mieszczą się w zakresie czynności, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy jako wymienione wprost w tym przepisie – usługa udzielenia pożyczek przez Państwa (pożyczkodawcę) na rzecz trzech pożyczkobiorców, korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie tego przepisu.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Tak skonstruowana zasada wyklucza możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Ustawodawca zapewnił podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno tzw. przesłanek pozytywnych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Jedno z takich ograniczeń zostało wskazane w art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy, zgodnie z którym:

Oznacza to, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany na fakturze w sytuacji, gdy transakcja nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Na mocy art. 88 ust. 4 ustawy:

Zgodnie z ww. regulacją, z prawa do odliczenia podatku skorzystać mogą wyłącznie podatnicy, którzy są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.

Wskazać również należy, że aby podmiot mógł skorzystać z prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z dokonanym nabyciem towarów i usług, w pierwszej kolejności powinien spełnić przesłanki umożliwiające uznanie go – dla tej czynności – za podatnika podatku od towarów i usług, działającego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Wyrazem ścisłej zależności między uprawnionym odliczeniem podatku naliczonego, z wykonywaniem czynności opodatkowanych są regulacje zawarte w art. 90 ustawy, które w sposób techniczno-prawny uzupełniają generalną zasadę wyrażoną w art. 86 ust. 1 ustawy.

W myśl art. 90 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 90 ust. 2 ustawy:

Jak stanowi art. 90 ust. 3 ustawy:

Według art. 90 ust. 4 ustawy:

Na podstawie art. 90 ust. 6 ustawy:

Do obrotu, o którym mowa w ust. 3, nie wlicza się obrotu z tytułu transakcji dotyczących:

1) pomocniczych transakcji w zakresie nieruchomości i pomocniczych transakcji finansowych;

2) usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41, w zakresie, w jakim transakcje te mają charakter pomocniczy.

W myśl art. 90 ust. 8 ustawy w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2023 r.:

Podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęli obrotu, o którym mowa w ust. 3, lub u których obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30 000 zł, do obliczenia kwoty podatku naliczonego podlegającej odliczeniu od kwoty podatku należnego przyjmują proporcję wyliczoną szacunkowo, według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego, w formie protokołu.

Zgodnie z art. 90 ust. 8 ustawy w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2023 r. (zmienionym przez art. 1 pkt 18 ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2023 r. poz. 1059):

Podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęli obrotu, o którym mowa w ust. 3, lub u których obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30 000 zł, do obliczenia kwoty podatku naliczonego podlegającej odliczeniu od kwoty podatku należnego przyjmują proporcję wyliczoną szacunkowo. Podatnicy są obowiązani zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o przyjętej proporcji w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ta proporcja została zastosowana po raz pierwszy, nie później jednak niż w dniu przesłania ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3.

Według art. 90 ust. 9 ustawy:

Przepis ust. 8 stosuje się również, gdy podatnik uzna, że w odniesieniu do niego kwota obrotu, o której mowa w tym przepisie, byłaby niereprezentatywna.

W myśl art. 90 ust. 9a ustawy:

Przy ustalaniu proporcji zgodnie z ust. 2-6 do obrotu nie wlicza się kwoty podatku.

Stosownie do art. 90 ust. 10 ustawy w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2023 r.:

Przepis art. 90 ust. 10 ustawy w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2023 r. stanowi, że:

Analiza powołanych wyżej przepisów wskazuje zatem, że na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy, występuje obowiązek wyodrębnienia kwot podatku naliczonego związanego z czynnościami, w stosunku do których przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego oraz kwot podatku naliczonego związanego z czynnościami, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje.

Tym samym, warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Jednocześnie przedstawiona w ww. przepisie zasada, wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Na podstawie powyższych uregulowań należy stwierdzić, że podatnik dokonujący zakupów towarów i usług wykorzystywanych zarówno do czynności opodatkowanych jak i zwolnionych od podatku, w celu prawidłowej realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego może zastosować metodę proporcjonalnego odliczenia podatku naliczonego, o której mowa w art. 90 ust. 2 ustawy.

Należy zauważyć, że dla realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego niezbędne jest istnienie związku pomiędzy dokonywanymi zakupami towarów i usług a prowadzoną działalnością opodatkowaną generującą podatek należny.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie precyzują, jaki związek musi istnieć pomiędzy zakupami a sprzedażą, żeby podatnik mógł skorzystać z prawa do odliczenia. Związek ten może być bezpośredni (wydatek na nabycie towaru, który następnie zostanie przez podatnika sprzedany), bądź pośredni. O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą, np. dalszej odsprzedaży (towary handlowe) lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem dostawy. Bezpośrednio wiążą się więc z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika. Natomiast pośredni związek nabywanych towarów i usług z działalnością przedsiębiorcy występuje wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa – mają pośredni związek z działalnością gospodarczą, a tym samym z osiąganym przez podatnika obrotem opodatkowanym. Aby jednak można było wskazać, że określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością podmiotu, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług, a powstaniem obrotu. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania obrotu przez podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczynia się do generowania przez podmiot obrotu.

Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia, czy Wnioskodawca może uznać, że transakcje udzielenia pożyczek mają charakter pomocniczy wobec prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz nie stanowią jej elementu i w związku z tym może zaniechać ustalania proporcji zgodnie z art. 90 ust. 2 i następne ustawy o podatku od towarów i usług.

Należy wskazać, że ustawodawca zarówno w akcie zasadniczym, jak i w rozporządzeniach wykonawczych do ustawy o podatku od towarów i usług nie zdefiniował pojęcia charakter „pomocniczy”. W takim przypadku w pierwszej kolejności stosuje się wykładnię językową, która jest podstawą komunikacji z adresatem normy. Dopiero kiedy wykładnia językowa nie prowadzi do jednoznacznych rezultatów dopuszczalne jest skorzystanie z pozajęzykowych wykładni. Według internetowego słownika synonimów (strona internetowa: https://www.synonimy.pl/synonim/pomocniczy/), synonimami do słowa „pomocniczy” są pojęcia: „wspomagający, posiłkowy, usługowy, rezerwowy, doradczy, orientacyjny, towarzyszący, dodatkowy, uzupełniający, służebny”.

Należy zauważyć, że przepis art. 174 (1) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. str. 1 ze zm.) wskazuje, w jaki sposób w oparciu o dane dotyczące struktury wszystkich transakcji podatnika, należy obliczyć kwotę odliczeń przysługujących podatnikowi wykonującemu czynności wywierające różne skutki w zakresie prawa do odliczenia podatku.

Natomiast zgodnie z przepisem art. 174 (2) Dyrektywy 2006/112/WE, niektóre kategorie przychodów wyłączane są z obrotów uwzględnianych przy obliczeniu proporcji, o której mowa w ust. 1.

Oznacza to, że dokonywanie niektórych transakcji zarówno opodatkowanych, jak i zwolnionych od podatku nie wpływa na wysokość podatku naliczonego podlegającego proporcjonalnemu rozliczeniu.

Na podstawie przepisu art. 174 (2) Dyrektywy 2006/112/WE:

Przepisy unijnej dyrektywy w zakresie VAT posługują się określeniem „incidental transactions” w ramach odpowiedniego przepisu, co na język polski może być tłumaczone jako „transakcje incydentalne/uboczne”. Termin „incydentalny” wg Słownika języka polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN (wydanie internetowe: sjp.pwn.pl) oznacza przy tym „mający małe znaczenie lub zdarzający się bardzo rzadko”, natomiast termin „uboczny” oznacza „dotyczący czegoś pośrednio, mniej istotny lub dodatkowy”. Transakcje o charakterze „incydentalnym” oznaczają zdarzenia występujące nie tyle rzadko, ile ubocznie, przy określonej okazji, nawet gdyby występowały w sposób powtarzalny. Pojęcie „incydentalności” odnosi się więc nie tyle do samej częstotliwości występowania danego zdarzenia, co raczej do jego poboczności względem zasadniczej działalności podatnika.

Interpretując termin transakcji pomocniczych należy także wskazać, na orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie Empresa de Desenvolvimento Mineiro (C-77/01) Trybunał rozstrzygał kwestię możliwości uznania za transakcje incydentalne (pomocnicze) w rozumieniu art. 19 ust. 2 (który był odpowiednikiem art. 174 ust. 2 w VI Dyrektywie) różnych transakcji finansowych, dokonywanych przez spółkę holdingową. Transakcje finansowe, które były przedmiotem rozważań TSUE obejmowały udzielanie pożyczek, lokowanie środków na rachunkach depozytów bankowych lub w papierach wartościowych, takich jak bony skarbowe lub certyfikaty depozytowe, przy czym wysokość wpływów z takiej działalności finansowej przewyższała wpływy z działalności operacyjnej.

W świetle powyższego wyroku, najważniejszą przesłanką uznania transakcji za pomocniczą w rozumieniu art. 174 Dyrektywy, a tym samym art. 90 ust. 6 pkt 1 i 2 ustawy, powinien być niewielki poziom wykorzystywania zasobów przedsiębiorstwa, przy czym dotyczy to generalnie tych zasobów, których nabycie wiązało się z powstaniem podatku naliczonego.

Ponadto jak wskazał Trybunał w wyroku z dnia 11 lipca 1996 r. w sprawie Regie Dauphinoise (C-306/94) transakcje pomocnicze w rozumieniu art. 174 Dyrektywy, a tym samym art. 90 ust. 6 pkt 1 i 2 ustawy, nie mogą być to transakcje, które stanowią bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie działalności podatnika. Jeżeli więc działalność finansowa lub związana z transakcjami nieruchomościowymi stanowi stały i niezbędny element wbudowany w funkcjonowanie przedsiębiorstwa podatnika, to transakcje takie nie mogą być uznane za pomocnicze.

Zaznaczyć przy tym należy, że Trybunał orzekał na tle konkretnego stanu faktycznego, indywidualnego dla danej sprawy. Jakkolwiek więc w obu tych orzeczeniach Trybunał sformułował określone tezy, to jednak nie można stwierdzić, aby kwestia rozumienia i zakresu stosowania przepisów odnoszących się do czynności sporadycznych, była już w orzecznictwie ustalona w sposób jednoznaczny. Ocena omawianego pojęcia „pomocniczości” świadczonych usług nie jest z pojęciem uniwersalnym, dającym się odnieść do ogólnych okoliczności w analizowanych sprawach, lecz opiera się na wielu różnorodnych przesłankach. Tak więc, przy bardzo nieostrych granicach podlegającego wykładni pojęcia „incydentalnych (pomocniczych) transakcji finansowych”, co wynika również z przytoczonych orzeczeń TSUE, nie powinien decydować jeden wskaźnik, punkt odniesienia, czy też jedno tylko kryterium, ale ich całokształt wyznaczający miejsce, znaczenie i zakres danych transakcji w całokształcie działalności gospodarczej podatnika.

Zatem transakcje pomocnicze w rozumieniu art. 90 ust. 6 pkt 1 i 2 ustawy, to transakcje, które nie wiążą się (lub wiążą się w sposób marginalny) z wykorzystaniem składników majątkowych oraz usług, które przy zakupie podlegają opodatkowaniu.

Drugim z kryteriów ukształtowanym przez orzecznictwo TSUE jest warunek, aby nie mogły być to transakcje, które stanowią bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie działalności podatnika.

Jeżeli zatem, działalność finansowa stanowi stały i niezbędny element wbudowany w funkcjonowanie przedsiębiorstwa podatnika, to transakcje takie nie mogą być uznane za pomocnicze. Ani ilość udzielanego finansowania w formie poręczeń, gwarancji, pożyczek, ani rodzaje zawieranych transakcji na instrumentach finansowych, czy też liczba kontrahentów, którym udzielono tego finansowania, same w sobie nie świadczą o tym, czy można i należy traktować ww. czynności, jako czynności incydentalne (pomocnicze) w rozumieniu art. 90 ust. 6 ustawy. Aby dojść do wniosku, że czynności te mają taki charakter, konieczne jest ich zestawienie według różnorakich kryteriów. Trzeba wziąć zatem pod uwagę wartość, ilość, częstotliwość czynności, stopień zaangażowania aktywów podatnika itd., na tle całokształtu jego działalności. Innymi słowy, aby ocenić, czy czynność jest incydentalna należy wziąć pod uwagę całokształt działalności podatnika. Jeśli okoliczności wskazują, że podatnik wykonuje dany typ transakcji jako element prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, wówczas należy uznać, że transakcje takie nie są pomocnicze. Transakcjami, które nie mogą być uznane za pomocnicze będą takie, które z założenia mają być wykonane jako element prowadzonej działalności.

W odniesieniu do Państwa wątpliwości należy jeszcze raz podkreślić, że w świetle orzecznictwa TSUE aby ocenić, czy dane czynności mogą być uznane za „pomocnicze” konieczne jest ich zestawienie według różnych kryteriów (wartości, ilości, częstotliwości, wielkości zaangażowanych środków itd.) z całokształtem Państwa działalności gospodarczej. Jak już wskazano, przy bardzo nieostrych granicach wykładni pojęcia „incydentalnych” (pomocniczych) transakcji finansowych, nie powinien decydować jeden wskaźnik, czy też jedno kryterium, ale ich całokształt wyznaczający miejsce, znaczenie i zakres danych transakcji w całokształcie Państwa działalności gospodarczej.

Uwzględniając kryteria, które powinny być brane pod uwagę przy ocenie, czy mamy do czynienia z transakcjami pomocniczymi (sporadycznymi), o których mowa w art. 90 ust. 6 ustawy należy uznać, że liczba udzielonych pożyczek, stopień zaangażowania Państwa zasobów, a także stopień powiązania tych czynności z Państwa podstawową działalnością (opodatkowaną), przemawia za uznaniem tych czynności za pomocnicze (sporadyczne) w rozumieniu wskazanego wyżej przepisu. W przypadku udzielonych pożyczek, stopień zaangażowania zasobów własnych jest niewielki. Jak bowiem Państwo wskazali – nakłady pracy osób zarządzających firmą polegały na podjęciu decyzji o udzieleniu pożyczki i zawarciu umowy, a czynności takie jak: sporządzenie przelewu, obliczenie odsetek, wystawienie faktury i jej ujęcie w księgach rachunkowych zostały wykonane przez pracownika zajmującego się obsługa rachunkową firmy Wnioskodawcy. Ponadto zasoby rzeczowe, czyli papier, tusz do drukarki, sprzęt komputerowy zostały użyte w znikomym stopniu. Zatem świadczona usługa udzielenia pożyczki nie wymagała od Państwa dużego zaangażowania pracowników oraz posiadanych środków. Jak również wynika z opisu sprawy wysokość obrotu z tych transakcji w porównaniu do Państwa całego obrotu jest znikomy. Nie można też przyjąć, by liczba udzielonych pożyczek była znacząca. Ponadto, wskazali Państwo, że nie przewidują Państwo świadczyć usług udzielania pożyczek innym podmiotom, ani nie zamierzają Państwo prowadzić w tym zakresie działalności pobocznej, a udzielenie ww. pożyczki miało charakter incydentalny. Nie udzielali Państwo żadnych pożyczek w poprzednich latach swojej działalności. Nie zamierzają Państwo udzielać pożyczek innym podmiotom w przyszłości. Nie zamierzają Państwo rozszerzać działalności i świadczenia usług w zakresie udzielania pożyczek. Udzielanie pożyczek nie stanowi uzupełnienia zasadniczej działalności firmy, źródłem przychodów jest wynajem powierzchni biurowych, sklepowych i magazynowych. Jak również Państwo wskazali – udzielenie pożyczek nie wpłynęło na Państwa podstawową działalność gospodarczą.

W związku z powyższym, świadczenia usług polegających na udzieleniu trzech pożyczek nie można powiązać z Państwa podstawową działalnością, w której w przeważającej części źródłem przychodów jest wynajem powierzchni biurowych, sklepowych i magazynowych.

Należy zatem uznać, że transakcje te nie były wykonywane jako element Państwa podstawowej działalności gospodarczej. Zatem wpływ tych transakcji na Państwa ogólną sytuację finansową nie był istotny.

W związku z tym stwierdzić należy, że działalność w zakresie świadczenia usług udzielenia trzech pożyczek nie została zaplanowana z góry i nie jest regularna, bowiem jak wyjaśniono we wniosku, udzielenie pożyczek przez Państwa nie było zamierzone i zaplanowane, lecz wynikało z konieczności zapewnienia płynności finansowej pożyczkobiorców oraz nie zamierzają Państwo tworzyć żadnych rozwiązań, które umożliwią regularne udzielanie pożyczek, firma nie planuje udzielać pożyczek innym podmiotom i nie posiada harmonogramu udzielania pożyczek. Tym samym, czynności te nie stanowią bezpośredniego, stałego i koniecznego rozszerzenia Państwa działalności.

Oceniając więc charakter wykonywanych przez Państwa transakcji polegających na udzieleniu trzech pożyczek należy uznać, że wyżej opisane okoliczności uzasadniają stanowisko co do pomocniczości (sporadyczności) wykonywanych przez Państwa usług udzielenia pożyczek.

W rezultacie, z uwagi na całokształt sprawy należy się z Państwem zgodzić, że udzielenie przedmiotowych pożyczek, czyni zadość wszystkim warunkom uznania ww. usługi za usługę o charakterze pomocniczym w rozumieniu art. 90 ust. 6 pkt 2 ustawy. Należy zatem uznać, że obrót z tytułu udzielenia pożyczki nie powinien być przez Państwa wliczony do obrotu branego pod uwagę przy kalkulacji proporcji.

Ponadto w tym miejscu należy powtórzyć, że jak wynika z cytowanego powyżej art. 90 ust. 3 ustawy:

Należy więc wskazać, że mogą Państwo zaniechać ustalania proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 2 i następne ustawy, w związku z faktem, że nie osiągają Państwo obrotu z tytułu świadczenia usług zwolnionych od podatku (innych niż udzielenie pożyczek). Jak bowiem wskazali Państwo w opisie sprawy Wnioskodawca w ubiegłych latach nie wykonywał usług opodatkowanych stawką „zwolnione”. Ponadto udzielenie przedmiotowych trzech pożyczek, czyni zadość wszystkim warunkom uznania ww. usługi za usługę o charakterze pomocniczym w rozumieniu art. 90 ust. 6 pkt 2 ustawy, tj. z tytułu świadczenia, których obrót nie powinien być wliczany do obrotu, o którym mowa w art. 90 ust. 3 ustawy.

Podsumowując, w rozpatrywanej sprawie Wnioskodawca może uznać, że transakcje udzielenia pożyczek mają charakter pomocniczy wobec prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz nie stanowią jej elementu i w związku z tym może zaniechać ustalania proporcji zgodnie z art. 90 ust. 2 i następne ustawy o podatku od towarów i usług, w przypadku, gdy Wnioskodawca nie świadczy innych usług (niż udzielenie pożyczek) zwolnionych od podatku.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zaznacza się, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).