Interpretacja

TEMATY:

Interpretacja indywidualna z dnia 30 sierpnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-1.4012.491.2023.2.AB

Wyłączenie z opodatkowania połączenia Spółek, którego skutkiem jest przejęcie całego majątku Spółki Przejmowanej przez Spółkę Przejmującą

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

29 czerwca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 28 czerwca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej zakresie skutków podatkowych połączenia spółek w trybie łączenia przez przejęcie całości majątku Spółki Przejmowanej.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawcą jest (...) S.A. (dalej: Spółka, Spółka Przejmowana lub (...)). Spółka jest jedynym akcjonariuszem, posiadającym 100% akcji, spółki (...) S.A. (dalej: Spółka Przejmująca lub (...)).

Zarówno Wnioskodawca oraz Spółka Przejmująca są spółkami mającymi siedzibę oraz zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegającymi opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania, zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o CIT. Spółka nie jest zarejestrowana jako czynny podatnik VAT.

Największymi akcjonariuszami Spółki Przejmowanej są:

1) (...) S.A.: 50,2% udział w kapitale zakładowym,

2) L.S.K: 30,1% udział w kapitale zakładowym,

3) (…) Sp. J.: 12,2% udział w kapitale zakładowym,

4) A.R.: 2,8% udział w kapitale zakładowym,

5) P.K.: 3,4% udziału w kapitale zakładowym.

Pozostali akcjonariusze (wyłącznie osoby fizyczne) posiadają akcje nie przekraczające 1% udziału w kapitale zakładowym (...).

Część akcji posiadanych przez akcjonariuszy została uzyskana w ramach wcześniejszej operacji połączenia (...) ze spółką (...) Sp. z o.o. (przez przejęcie (...) Sp. z o.o.) w ramach której dotychczasowym udziałowcom (...) zostały wydane akcje (...). Operacja połączenia z (...) miała miejsce w 2016 r. W tym trybie część posiadanych obecnie akcji (...) uzyskali: (...) Sp.j., A.R. oraz P.K.

Przedmiotem działalności gospodarczej Spółki Przejmującej jest działalność ubezpieczeniowa i działalność bezpośrednio z nią związana.

Istnienie Spółki Przejmowanej stanowi obecnie jedynie zaszłość historyczną. Spółka Przejmowana nie prowadzi aktywnej działalności operacyjnej i pełni wyłącznie funkcje spółki holdingowej, która posiada wyłącznie akcje Spółki Przejmującej (Spółka Przejmowana posiada 100% akcji Spółki Przejmującej). Taka struktura holdingowa jest nieefektywna (spółka holdingowa utrzymuje w strukturze wyłącznie jedną spółkę - (...) - i nie prowadzi innej działalności operacyjnej), przez co generuje wyłącznie dodatkowe koszty bez dodatkowych korzyści ekonomiczno-biznesowych. Planowane jest zatem zrestrukturyzowanie i uproszczenie tej struktury poprzez połączenie obu tych spółek.

Z uwagi na fakt, że działalność operacyjna i wartość grupy zlokalizowana jest w (...) rozważany jest wariant połączenia tych spółek w trybie połączenia odwrotnego (tzw. downstream merger), w którym (...) (spółka córka; Spółka Przejmująca) przejmie (...) (spółkę matkę; Spółka Przejmowana). Ze względów biznesowych i pragmatycznych spółka ta musi istnieć nadal w dotychczasowej formie (zachowując np. dotychczasowy numer KRS czy NIP) i nie może zostać przejęta przez inny podmiot, albowiem to wyłącznie (...) (a nie (...)) prowadzi działalność gospodarczą - w postaci działalności ubezpieczeniowej i działalności bezpośrednio z nią związanej i posiada zgodę Komisji Nadzoru Finansowego wydaną w formie decyzji administracyjnej na prowadzenie takiej działalności. Z tego powodu rozważane jest przeprowadzenie połączenia odwrotnego zamiast „zwykłego” połączenia.

Jedynym celem podejmowanych działań restrukturyzacyjnych jest uproszczenie i uporządkowanie struktury grupy, przede wszystkim zaś ograniczenie kosztów jej funkcjonowania, takich jak: koszty administracyjne, księgowe, przygotowanie sprawozdań finansowych, itp. Utrzymywanie w strukturze grupy Spółki Przejmowanej, nie pełniącej obecnie żadnych istotnych funkcji operacyjnych, nie ma racji bytu ze względów ekonomicznych. Aktualnie rola tej spółki sprowadza się wyłącznie do posiadania akcji Spółki Przejmującej. Połączenie nie ma celów podatkowych, jego celem nie jest unikanie ani uchylanie się od opodatkowania.

W ramach planowanych działań restrukturyzacyjnych, odpowiadających zapotrzebowaniu biznesowemu, Spółka Przejmująca połączy się ze Spółkę Przejmowaną. Połączenie to zostanie przeprowadzone w trybie przewidzianym w art. 492 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. — Kodeks spółek handlowych (dalej: KSH), to jest przez przeniesienie całego majątku Spółki Przejmowanej na Spółkę Przejmującą w zamian za akcje, które Spółka Przejmująca wyda na rzecz akcjonariuszy Spółki Przejmowanej. Bedzie to tzw. połączenie odwrotne (ang. downstream merger), co oznacza ,że Spółka Przejmująca — jako „spółka-córka” przejmie Spółkę Przejmowaną („spółkę-matkę”).

Połączenie nie będzie wymagać podwyższenia kapitału zakładowego Spółki Przejmującej. Na zasadzie sukcesji uniwersalnej Spółka Przejmująca nabędzie akcje własne (pakiet 100% akcji), które wydane zostaną akcjonariuszom Spółki Przejmowanej w takiej samej proporcji, w jakiej posiadali oni akcje w Spółce Przejmowanej. Wartość emisyjna akcji Spółki Przejmującej wydawanych akcjonariuszom Spółki Przejmowanej w wyniku planowanego połączenia odwrotnego będzie równa wartości rynkowej majątku Spółki Przejmowanej.

W ramach KSH ramy prawne (...) sytuacji reguluje, m.in. art. 515 § 1 KSH. Zgodnie z tym przepisem, spółka przejmująca może przyznać wspólnikom spółki przejmowanej udziały albo akcje ustanowione w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego, akcje bez wartości nominalnej albo udziały albo akcje własne nabyte zgodnie z art. 200, art. 300(47) i art. 362 oraz objęte w przypadkach, o których mowa w art. 300(48) i art. 366. Spółka Przejmująca może przyznać akcjonariuszom Spółki Przejmowanej akcje własne, które nabędzie w wyniku połączenia ze Spółką Przejmowaną.

Ewentualny pozostały majątek Spółki Przejmowanej Spółka Przejmująca przyjmie dla celów podatkowych w wartości wynikającej z ksiąg podatkowych Spółki Przejmowanej. Spółka Przejmująca przypisze wartość takich ewentualnych składników majątkowych podmiotu przejmowanego otrzymanego przez Spółkę Przejmującą w drodze łączenia do działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Spółka ta nie prowadzi działalności za pośrednictwem zagranicznego zakładu).

W przypadku połączenia odwrotnego bez podwyższenia kapitału zakładowego Spółki Przejmującej, w ramach nabytego majątku Spółki Przejmowanej, Spółka Przejmująca obejmie w drodze sukcesji uniwersalnej akcje własne, które następnie zostaną wydane w ramach połączenia akcjonariuszom Spółki Przejmowanej. Tym samym, Spółka Przejmująca nie dokona emisji nowych akcji, ale wyda akcjonariuszom Spółki Przejmowanej istniejące akcje własne (objęte przez nią w wyniku połączenia). Akcje te zostaną wydane w zamian za przejęty majątek Spółki Przejmowanej. Wartość majątku Spółki Przejmowanej jest zatem „ceną" („wkładem”), za który jej akcjonariusze nabędą akcje Spółki Przejmującej przydzielane w wyniku połączenia. Dlatego, w przypadku wskazanego połączenia odwrotnego, wartością za jaką obejmowane są akcje Spółki Przejmującej przez akcjonariusza Spółki Przejmowanej będzie wartość majątku Spółki Przejmowanej, co należy odczytać jako wartość emisyjną. Z powyższego wynika, że wartość rynkowa majątku przejmowanego otrzymanego przez Spółkę Przejmującą nie będzie przewyższać wartości emisyjnej akcji przydzielonych akcjonariuszom spółki łączonej (wartość rynkowa majątku i wartość emisyjna akcji są sobie równe). Należy przy tym podkreślić, że przy tego typu połączeniu przeniesienie przez Spółkę Przejmowaną akcji Spółki Przejmującej na Spółkę Przejmującą, stanowiących jedyny/główny składnik majątku Spółki Przejmowanej ma charakter tymczasowy, epizodyczny. Akcje te są przenoszone wyłącznie po to, aby następnie wydać je akcjonariuszom Spółki Przejmowanej. Na skutek powyższego akcjonariusze Spółki Przejmowanej staną się bezpośrednimi akcjonariuszami Spółki Przejmującej, w takich samych proporcjach w jakiej byli akcjonariuszami Spółki Przejmowanej. Tym samym akcjonariusze Spółki Przejmowanej zmienią status z akcjonariuszy pośrednich Spółki Przejmującej na jej akcjonariuszy bezpośrednich.

Pytanie (w zakresie podatku od towarów i usług)

Czy połączenie Spółki Przejmującej ze Spółką Przejmowaną poprzez przejęcie Spółki Przejmowanej będzie podlegało opodatkowaniu VAT?

Państwa stanowisko w sprawie (w zakresie podatku od towarów i usług)

W ocenie Wnioskodawcy przeprowadzenie połączenia Spółki Przejmującej z Wnioskodawcą nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2. eksport towarów;

3. import towarów;

4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT przez dostawę towarów, o którym mowa w artykule powyżej, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jaki właściciel. Natomiast według art. 2 pkt 6 Ustawy o VAT towarami są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Świadczenie usług zostało zdefiniowane natomiast w art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT, i przez to pojęcie rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Jednocześnie przepisy art. 6 Ustawy o VAT wskazują na wyłączenia określonych czynności spod zakresu przepisów Ustawy o VAT. Stosownie do powyższego, przepisów Ustawy o VAT nie stosuje się do:

1. transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa;

2. czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

W tym miejscu należy zaznaczyć, iż przepisy Ustawy o VAT nie definiują terminu „przedsiębiorstwo”. Termin ten został wyjaśniony w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (tekst jednolity z dnia 8 października 2020 r. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.,) (dalej: „K.C.”). Zgodnie z art. 55¹ K.C., przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej i obejmuje ono w szczególności:

1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5. koncesje, licencje i zezwolenia;

6. patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8. tajemnice przedsiębiorstwa;

9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Stosownie zaś do art. 55² K.C. czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Należy przy tym jednocześnie wskazać, iż jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego/stanu faktycznego połączenie nastąpi na podstawie art. 492 §1 pkt 1 KSH, w wyniku czego cały majątek Spółki Przejmowanej zostanie przeniesiony na Spółkę Przejmującą.

Powyższe oznacza, że w ramach połączenia dojdzie do przeniesienia zespołu składników niematerialnych i materialnych przeznaczonego do prowadzenia działalności gospodarczej. W szczególności przeniesienie obejmie elementy wymienione w art. 55¹ K.C. Dlatego też powyżej (...) zdarzenie będzie stanowić transakcje zbycia przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 6 pkt 1 Ustawy o VAT, więc w konsekwencji nie będzie podlegało opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Biorąc pod uwagę powyższe, w ocenie Wnioskodawcy połączenie Spółki Przejmującej ze Spółką Przejmowaną nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT.

Stanowisko powyższe potwierdza m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 3 sierpnia 2022 r. Nr 0111- KDIB3-3.4012.201.2022.4.JSU.

Przy tym, alternatywnie, nawet gdyby uznać, że w ramach połączenia dochodzi do wydania na rzecz Spółki Przejmującej wyłącznie akcji Spółki Przejmującej posiadanych przez Spółkę Przejmowaną, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że w zaistniałym stanie faktycznym opisana transakcja w dalszym ciągu nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu wtedy, gdy są dokonywane przez podmiot o statusie podatnika działającego w takim charakterze w odniesieniu do tych czynności. Zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wyznacza czynnik przedmiotowy - opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług oraz czynnik podmiotowy - czynności muszą być wykonywane przez podatnika działającego w takim charakterze.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza - według art. 15 ust. 2 ustawy - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zatem, za działalność rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług należy uznać tylko tę działalność, którą można zidentyfikować i zaliczyć do zawodowej płaszczyzny jednostki. Wobec tego w sytuacji, gdy w zakres prowadzonej przez podmiot działalności gospodarczej nie wchodzi obrót papierami wartościowymi to czynność samej sprzedaży udziałów bądź akcji nie jest traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, w związku z czym, nie podlega opodatkowaniu.

Kwestia, czy za działalność gospodarczą można uznać działalność polegającą na posiadaniu i zbywaniu własnych akcji oraz udziałów była przedmiotem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W wyrokach w sprawach C-60/90 Polysar Investments Netherlands BV z dnia 20 czerwca 1991 r. i C-155/94 Wellcome Trust Ltd z dnia 20 czerwca 1996 r. oraz w sprawie C-80/95 Harnas & Helm CV z dnia 6 lutego 1997 r., TSUE podkreślał, że samo posiadanie, czy te emisja udziałów i innych papierów wartościowych co do zasady nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy, która pozwalałaby na uznanie posiadacza takich udziałów za podatnika. Natomiast w wyroku z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C-77/01 Empresa de Desenvolvimento Mineiro TSUE uznał, że zwykłe nabycie udziałów w innych podmiotach nie stanowi wykorzystania majątku w celu osiągnięcia dochodu w sposób ciągły, ponieważ dywidenda uzyskana z udziału jest skutkiem własności majątku i nie jest wynagrodzeniem uzyskanym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu Dyrektywy. Podobnie transakcje finansowe polegające jedynie na sprzedaży udziałów i innych papierów wartościowych, np. jednostek w funduszach inwestycyjnych, nie stanowią w ogóle działalności gospodarczej.

Posiłkując się tym orzecznictwem należy stwierdzić, że co do zasady, powyższe czynności nie stanowią działalności gospodarczej, a zatem podmiot dokonujący tych czynności nie ma statusu podatnika, nawet jeżeli z tytułu innej działalności byłby podatnikiem.

Od tej zasady orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przewiduje pewne wyjątki, które pozwalają łączyć z faktem posiadania i zbywania papierów wartościowych (akcji, udziałów) wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy, w określonych okolicznościach, a mianowicie gdy:

- posiadacz papierów wartościowych uczestniczy w zarządzaniu spółką, której akcje posiada,

- sprzedaż akcji, udziałów prowadzona jest w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej,

- posiadanie udziałów jest bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem działalności gospodarczej.

Akcje w spółce posiadającej osobowość prawną (Spółce Przejmującej) są prawem majątkowym, które może być przedmiotem transakcji (prawo zbywalne), nie mieści się jednak ani w definicji towarów, ani usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Należy zatem zauważyć, że w sytuacji, gdy w zakres prowadzonej przez podmiot działalności gospodarczej nie wchodzi obrót papierami wartościowymi, to czynność samego nabycia/ sprzedaży udziałów/ akcji innych spółek nie jest traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Są to czynności polegające na zarządzaniu własnym portfelem w celu maksymalizacji zwrotu z inwestycji. Nie można również samego nabycia czy sprzedaży udziałów finansowych w innych przedsiębiorstwach traktować jako wykorzystywanie majątku do uzyskiwania z niego dochodów w sposób ciągły. Aby obrót ten podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT, musi być wykonywany przez podatnika w rozumieniu ustawy w ramach jego profesjonalnej aktywności. Podkreślić należy, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza czynnik przedmiotowy - opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług oraz czynnik podmiotowy - czynności muszą być wykonywane przez podatnika działającego w takim charakterze.

W orzeczeniu TSUE z dnia 27 września 2001 r. w sprawie C-16/00 Cibo Participations, Trybunał podtrzymał stanowisko, że samo nabycie i posiadanie akcji spółki nie powinno być traktowane jako działalność gospodarcza w rozumieniu art. 4 ust. 2 VI Dyrektywy, nadająca ich posiadaczowi status podatnika. Trybunał powtórzył tu wyrażone wcześniej w orzeczeniu z dnia 20 czerwca 1996 r. C-155/94 stanowisko, że jeżeli objęcie akcji nie stanowi działalności gospodarczej, to również nie ma takiego charakteru ich zbycie (także orzeczenie TSUE z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-442/01).

Wnioskodawca nie zajmuje się w sposób częstotliwy/profesjonalny działalnością w zakresie obrotu papierami wartościowymi ani pośrednictwem w tym zakresie, działalnością: maklerską ani brokerską oraz polegającą na tworzeniu nowych podmiotów, nabywaniu udziałów w spółkach już istniejących, przygotowaniu ich do samodzielnej działalności, w celu dalszej sprzedaży tych udziałów/ akcji z zyskiem. Ponadto Wnioskodawca nie będzie zbywał akcji Spółki Przejmowanej (w ramach połączenia) w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej. Wnioskodawca nie uczestniczy w zarządzaniu spółką, której udziały zamierza sprzedać w zakresie wykraczającym poza zwykłe prawa i obowiązki udziałowca. Posiadanie udziałów w spółce z o.o. nie jest bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem działalności gospodarczej Wnioskodawcy. Wnioskodawca nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie zarządzania udziałami/ akcjami.

Przy tym nawet wówczas gdybyśmy mieli w tym przypadku do czynienia z transakcją podlegającą opodatkowaniu VAT (Wnioskodawca występowałby tu jako podatnik VAT), to usługa sprzedaży udziałów/ akcji w spółce będzie podlegać zwolnieniu z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT, który stanowi, że zwalnia się od podatku usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach oraz innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną, z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi.

Reasumując, nawet w przypadku uznania, że nie ma tu zastosowania przepis art. 6 ustawy o VAT wskazujący na wyłączenia operacji przejęcia majątku Spółki Przejmowanej przez Spółkę Przejmującą (w ramach połączenia) spod zakresu przepisów VAT, to jednocześnie na gruncie przepisów ustawy o VAT czynność wydania akcji w Spółce Przejmującej (w ramach połączenia) będzie transakcją wyłączoną z zakresu opodatkowania VAT albo zwolnioną od podatku. W związku z czym Wnioskodawca stoi na stanowisku, że w obu przypadkach transakcja ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1570), zwanej dalej „ustawą” lub „ustawą o VAT”:

opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 i w art. 8 ww. ustawy.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy,

przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Według art. 2 pkt 6 ustawy,

towarami są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy,

przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,

2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,

3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Jednocześnie przepis art. 6 ustawy o VAT wskazuje na wyłączenia określonych czynności spod zakresu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Są w nim wskazane czynności, które co do zasady należą do grupy czynności podlegających opodatkowaniu, mieszczące się w zakresie odpłatnej dostawy towarów czy też odpłatnego świadczenia usług, z uwagi jednak na stosowne wyłączenie, czynności te nie podlegają opodatkowaniu.

I tak, stosownie do postanowień art. 6 pkt 1 ustawy,

przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Zatem, w przypadku, gdy przedmiotem transakcji jest zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa – czynność ta nie podlega przepisom ustawy o podatku od towarów i usług.

Przy czym należy zaznaczyć, że użyte w ww. przepisie sformułowanie „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu „dostawy towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu. Zbycie przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej. Podkreślenia wymaga, że ze względu na szczególny charakter przepisu art. 6 pkt 1 ustawy, powinien on być interpretowany ściśle, co oznacza, że ma zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia (a zatem wszelkich czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel) przedsiębiorstwa (w rozumieniu Kodeksu cywilnego) lub zorganizowanej jego części, zdefiniowanej w art. 2 pkt 27e ustawy.

Zaznaczyć również należy, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji przedsiębiorstwa. Dlatego też dla potrzeb tych przepisów należy posłużyć się definicją sformułowaną w art. 55¹ ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610). Zgodnie z powołanym wyżej przepisem,

przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5) koncesje, licencje i zezwolenia;

6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8) tajemnice przedsiębiorstwa;

9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 55² Kodeksu cywilnego,

czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba, że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Przedsiębiorstwo, jako przedmiot zbycia, musi zatem stanowić całość pod względem organizacyjnym, funkcjonalnym i materialnym. Składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w ten sposób, że można mówić o nich jako o zespole, a nie zbiorze pewnych elementów. Istotne jest, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami, tak żeby przekazana masa mogła posłużyć kontynuowaniu określonej działalności gospodarczej. Należy jednocześnie podkreślić, że o tym, czy nastąpiło zbycie przedsiębiorstwa decydują każdorazowo okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją.

W praktyce obrotu gospodarczego zdarzają się sytuacje, w których niektóre elementy przedsiębiorstwa podlegają wyłączeniu z transakcji sprzedaży. Jednak nawet w takim przypadku, składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w taki sposób, by można było o nich mówić jako o zespole, a nie tytko zbiorze pewnych elementów. Decydujące zatem jest to, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami w sposób umożliwiający kontynuowanie określonej działalności gospodarczej.

W myśl ww. przepisów, w przypadku gdy zostaną spełnione warunki określone w art. 55¹ ustawy Kodeks cywilny, dotyczące definicji przedsiębiorstwa, to zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy, połączenie spółek będzie czynnością, która będzie wyłączona z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

W tym miejscu warto się odnieść do orzecznictwa TSUE. W wyroku z 29 października 2009 r. w sprawie Skatteverket przeciwko AB SKF C-29/08 TSUE stwierdził, że przekazanie całości aktywów w ten sposób, że oznacza ono przekazanie przedsiębiorstwa, które obejmuje składniki materialne i niematerialne, łącznie składające się na przedsiębiorstwo nie oznacza tylko zwykłego zbycia towarów takiego jak sprzedaż zapasów produktów. Dalej Trybunał wyraził pogląd, że przekazanie całości aktywów nie mieści się w zakresie stosowania szóstej dyrektywy, zbycie udziałów prowadzące do przekazania całości aktywów nie stanowi działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT. Podsumowując tę kwestię, TSUE wskazał, że w zakresie, w jakim zbycie akcji można zrównać z przekazaniem całości lub części przedsiębiorstwa w rozumieniu VI dyrektywy bądź dyrektywy 2006/112 oraz pod warunkiem, że zainteresowane państwo członkowskie skorzystało z możliwości przewidzianej w tych przepisach, transakcja ta nie stanowi działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT. Stanowisko Trybunału opiera się na funkcjonalnym podobieństwie pomiędzy zbyciem udziałów i zbyciem przedsiębiorstwa.

W tym miejscu należy wskazać na instytucję łączenia spółek, wynikającą z przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1467 ze zm.), zwanej dalej KSH.

Zgodnie z art. 491 § 1 KSH,

spółki kapitałowe mogą się łączyć między sobą oraz ze spółkami osobowymi; spółka osobowa nie może jednakże być spółką przejmującą albo spółką nowo zawiązaną.

W myśl art. 492 § 1 pkt 1 KSH,

połączenie może być dokonane przez przeniesienie całego majątku spółki (przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie się przez przejęcie).

Według art. 493 § 1 i § 2 KSH,

spółka przejmowana albo spółki łączące się przez zawiązanie nowej spółki zostają rozwiązane, bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, w dniu wykreślenia z rejestru. Połączenie następuje z dniem w(...)nia połączenia do rejestru właściwego według siedziby, odpowiednio spółki przejmującej albo spółki nowo zawiązanej (dzień połączenia). Wpis ten wywołuje skutek wykreślenia spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, z uwzględnieniem art. 507.

Z kolei art. 494 § 1 i § 2 KSH, jako główny skutek połączenia spółek, co dotyczy również łączenia przez przejęcie, wskazuje zasadę sukcesji generalnej, ustanawiając spółkę przejmującą następcą prawnym spółki przejmowanej.

Zgodnie z art. 494 § 1 KSH,

spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązana wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki.

W myśl art. 494 § 2 KSH,

na spółkę przejmującą albo spółkę nowo zawiązaną przechodzą z dniem połączenia w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej albo którejkolwiek ze spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej.

Zagadnienie sukcesji podatkowej w polskim prawie podatkowym regulują przepisy zawarte w art. 93-93e ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. W prze(...)ch tych ustawodawca przedstawił katalog sytuacji, w których zachodzi sukcesja podatkowa, tj. sukcesja praw i obowiązków następców prawnych oraz podmiotów przekształcanych.

W myśl art. 93 § 1 pkt 1 powołanej ustawy,

osoba prawna zawiązana (powstała) w wyniku łączenia się osób prawnych wstępuje we wszelkie przewidziane w prze(...)ch prawa podatkowego prawa i obowiązki każdej z łączących się osób lub spółek.

Stosownie do treści art. 93 § 2 pkt 1 ww. ustawy,

przepis § 1 stosuje się odpowiednio do osoby prawnej łączącej się przez przejęcie innej osoby prawnej (osób prawnych).

Wskazać należy, że z chwilą planowanego połączenia Spółki Przejmowanej i Spółki Przejmującej, ustanie nie tylko byt cywilnoprawny Spółki Przejmowanej, ale także prawnopodatkowy. Z tą chwilą Spółka Przejmowana przestanie istnieć jako podatnik VAT. Jednocześnie, zgodnie z powołanym art. 93 Ordynacji podatkowej, prawa i obowiązki, związane z działalnością tej Spółki, przejdą z chwilą rejestracji połączenia na Spółkę Przejmującą, gdyż z dniem połączenia, Spółka Przejmująca wstąpi we wszystkie prawa i obowiązki Spółki Przejmowanej i stanie się jej następcą prawnym dla celów podatkowych.

Jak wynika z opisu sprawy, przedmiotem działalności gospodarczej Spółki Przejmującej jest działalność ubezpieczeniowa i działalność bezpośrednio z nią związana. Spółka Przejmowana nie prowadzi aktywnej działalności operacyjnej i pełni wyłącznie funkcje spółki holdingowej, która posiada wyłącznie akcje Spółki Przejmującej (Spółka Przejmowana posiada 100% akcji Spółki Przejmującej). Taka struktura holdingowa jest nieefektywna, przez co generuje wyłącznie dodatkowe koszty bez dodatkowych korzyści ekonomiczno-biznesowych. Planowane jest zatem zrestrukturyzowanie i uproszczenie tej struktury poprzez połączenie obu tych spółek.

Z uwagi na fakt, że działalność operacyjna i wartość grupy zlokalizowana jest w (...) rozważany jest wariant połączenia tych spółek w trybie połączenia odwrotnego, w którym (...) (spółka córka; Spółka Przejmująca) przejmie (...) (spółkę matkę; Spółka Przejmowana). Ze względów biznesowych i pragmatycznych spółka ta musi istnieć nadal w dotychczasowej formie (zachowując np. dotychczasowy numer KRS czy NIP) i nie może zostać przejęta przez inny podmiot, albowiem to wyłącznie (...) (a nie (...)) prowadzi działalność gospodarczą - w postaci działalności ubezpieczeniowej i działalności bezpośrednio z nią związanej i posiada zgodę Komisji Nadzoru Finansowego wydaną w formie decyzji administracyjnej na prowadzenie takiej działalności. Z tego powodu rozważane jest przeprowadzenie połączenia odwrotnego zamiast „zwykłego” połączenia.

W ramach planowanych działań restrukturyzacyjnych, odpowiadających zapotrzebowaniu biznesowemu, Spółka Przejmująca połączy się ze Spółkę Przejmowaną. Połączenie to zostanie przeprowadzone w trybie przewidzianym w art. 492 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. — Kodeks spółek handlowych, to jest przez przeniesienie całego majątku Spółki Przejmowanej na Spółkę Przejmującą w zamian za akcje, które Spółka Przejmująca wyda na rzecz akcjonariuszy Spółki Przejmowanej. W szczególności przeniesienie obejmie elementy wymienione w art. 55¹ K.C. Bedzie to tzw. połączenie odwrotne, co oznacza ,że Spółka Przejmująca — jako „spółka-córka” przejmie Spółkę Przejmowaną („spółkę-matkę”).

W sprawie będącej przedmiotem wniosku należy mieć na uwadze, że na mocy powołanego art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Ponadto, jak już wyżej wspomniano, pojęcie „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu „dostawa towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, w tym również łączenie się przez przejęcie w trybie art. 492 § 1 pkt 1 KSH.

W przypadku łączenia się osób prawnych mamy do czynienia z czynnością opodatkowaną podatkiem od towarów i usług. Należy jednak zauważyć, że transakcje, których przedmiotem jest przedsiębiorstwo, z uwagi na wyłączenie przewidziane w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, wskazać należy, że połączenie Spółki Przejmującej ze Spółką Przejmowaną poprzez przejęcie Spółki Przejmowanej, stanowi w istocie zbycie całości przedsiębiorstwa tej spółki. Transakcję tę, należy zatem uznać za zbycie przedsiębiorstwa, która to czynność podlega wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na mocy art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy wskazać, że planowana transakcja połączenia, którego skutkiem jest przejęcie całego majątku (przedsiębiorstwa) Spółki Przejmowanej przez Spółkę Przejmującą, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż do czynności tej zastosowanie będzie miał przepis art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym przepisów tej ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa. Wskazali Państwo bowiem, że połączenie będzie dokonane poprzez przeniesienie całego majątku Spółki Przejmowanej na podstawie art. 492 § 1 pkt 1 KSH. Przedmiotem przeniesienia będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Zatem mając na uwadze przywołane przepisy prawa należy stwierdzić, że transakcja połączenia spółek dokonana na podstawie art. 492 § 1 pkt 1 KSH i skutkująca przeniesieniem całego majątku Spółki Przejmowanej do Spółki Przejmującej mieści się w pojęciu „zbycia przedsiębiorstwa”.

W konsekwencji powyższego, zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy, transakcja połączenia spółek przez przejęcie jednej z nich będzie wyłączona z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Podsumowując, opisane Połączenie Spółek w trybie łączenia przez przejęcie całości majątku Spółki Przejmowanej nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym Państwa stanowisko w zakresie podatku od towarów i usług, że opisane zdarzenie będzie stanowić transakcje zbycia przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 6 pkt 1 Ustawy o VAT, w konsekwencji nie będzie podlegało opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja dotyczy wyłącznie zakresu podatku od towarów i usług. W zakresie podatku dochodowego od osób prawnych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.

Praktyczny leksykon VAT 2023

Dane dokumentu

Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 30 sierpnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-1.4012.491.2023.2.AB